Eknath Gita Chapter 6 Section 10

Bhagavat Gita

6.10

సమం కాయశిరోగ్రీవం ధారయ న్నచలం స్థిరః {6.13}

సంప్రేక్ష్య నాసికాగ్ర౦ స్వ౦ దిశశ్చా నవలోకయన్

ప్రశా౦తాత్మా విగతభీ ర్బ్రహ్మచారి ప్రతే స్థితః {6.14}

మన స్సంయమ్య మచ్చిత్తో యుక్త ఆసీత మత్పరః

యోగియగువాడు శరీరమును, కంఠమును స్థిరముగ నిలిపి, దిక్కులపై దృష్టిని సారించక, నిర్భయుడై, బ్రహ్మ చర్య దీక్షయందు కొనసాగుచు, నా యందే చిత్తము నుంచి, నన్నే పరమగతిగా భావించి యుండవలెను

పై శ్లోకాల్లో శ్రీకృష్ణుడు ధ్యానం చేసే పద్దతి వివరిస్తున్నాడు. ధ్యానంలో కూర్చున్నప్పుడు కళ్ళు తెరిచినంత కాలం మన వెన్నెముక, తల నిటారుగా ఉంటాయి. కళ్ళు మూసుకొని ధ్యానం లోకి ఏకాగ్రతతో, ఇంద్రియ నిగ్రహణతో, ఆలోచనలను నియంత్రించి, లోతుగా వెళ్తే, మన నాడీ వ్యవస్థ సమమవుతుంది. కానీ అప్పుడు భుజాలు, ఛాతీ, తల వంగి ఉండవచ్చు. అలాటప్పుడు మన వీపును ఆనించిన దాని -- కుర్చీ, గోడ -- నుండి సరిచేసి, మళ్ళీ వెన్నెముక, మెడ, తల నిటారుగా పెట్టడానికి ప్రయత్నించాలి.

ధ్యానంలో చాలా మందికి నిద్ర వస్తుంది. అలాటప్పుడు మనము పట్టుదలతో ఉండాలి. సమాధి స్థితిలో నిద్ర వస్తే మనము చేయగలిగేది ఏమీ లేదు. నిద్ర వచ్చినప్పుడల్లా పట్టుదలతో ఉండి, వెన్నెముకను నిటారుగా పెట్టి, అవసరమైతే కళ్ళు తెరిచి ఉంచాలి.

ధ్యానం ద్వారా మన పట్టుదలను పెంచుకొని, ఆహారాన్ని తగు మోతాదులో తింటాము. అలాగే అన్ని ఇంద్రియ వ్యాపారాలు ప్రభావితమౌతాయి. మనస్సు ఆందోళనగా ఉంటే, బంధు మిత్రులు మనతో విభేదాలు కలిగి ఉంటే, వారితో ఏకీభవించి వారి మార్గాన్ని అనుసరించాలి. అలా చేస్తే ధ్యానంలో అలజడి లేక నిద్ర ఎన్నటికీ రాదు. ఇలాగ మనం ఇతరుల సంతోషానికై ప్రయత్నిస్తే ధ్యానంలో ఎన్నటికీ నిద్ర రాదు. అలాగే, కొంత బాధాకరమైనా, మనకి పూర్ణమైన సంతృప్తి కలిగుతుంది.

వెన్నెముక ఎందుకు నిటారుగా ఉంచాలో యోగులు చెప్పే కారణం: వెన్నముక క్రింద భాగమున కుండలిని శక్తి సర్పము వలె చుట్టలు చుట్టుకొని ఉంటుంది. మనము ఇంద్రియాలను నియంత్రించి, ఇతరుల క్షేమాన్ని మన క్షేమం కన్నా ముఖ్యమని తలచి ఉంటే, కుండలిని శక్తి తల వైపు ప్రయాణం చేసి మన చేతన మనస్సును ప్రభావితం చేస్తుంది.

శ్రీకృష్ణుడు కళ్లను గురించి కూడా చెప్పేడు. ఎందుకంటే కళ్ళు మానసిక స్థితికి అద్దం పడతాయి. ఒకడు కోపంతో, విచారంతో లేదా ఆందోళనతో ఉన్నప్పుడు కనుపాపలు నిశ్చలంగా ఉండవు. మనస్సు నిశ్చలంగా ఉండి, హృదయం నిండుగా ఉంటే, కనుపాపలు కూడా సమంగా ఉండి, కాంతిని ప్రసరిస్తాయి. మన కళ్ల సౌందర్యాన్ని ప్రకటించాలంటే, ధ్యానం ద్వారా మనస్సు నిశ్చలం చేసికోవాలి.

ధ్యానం గాఢమైతే, మనస్సు ప్రశాంతతో నుండి, గాబరాగా ఉన్నవారు మనవలన ఉపశమనం పొంది, క్రోధంతో ఉన్నవారు మనతో సామరస్యంగా ఉంటారు. మనము బోధ లేదా సలహాలు ఇవ్వకపోయినా, మన నడవడిక, భూత దయ, ఇతరులను ప్రభావితం చేస్తాయి. మనము బాహ్య కాలుష్యం గురించే ఆలోచిస్తాం; నిజానికి అంతర్గతంలో కూడా కాలుష్యము౦ది. ఒక కోపిష్టి తన కుటుంబాన్ని విచారంలో పెడతాడు. ఒక వ్యక్తి చాలా కాలం ఆందోళనతో ఉంటే, వానికి మారడం కష్టమవుతుంది. మనము హింసను ఎప్పటికీ చెయ్యక, ప్రతీకారం తీర్చుకోకుండా, కఠినమైన మాటలు మాట్లాడకుండా, మనని ద్వేషించిన వారితో కూడా ప్రేమతో ఉంటే మనము ఆందోళనతో ఉన్నవారిలో మార్పు తెప్పించవచ్చు.

కోపిష్టులు అనేక భయాలకు గురైనవారు. గాంధీజీ ఒకడు తుపాకీతో నడుస్తున్నాడంటే వానికి అనేక భయాలున్నాయని చెప్పేరు. మనము ఇతరులను నమ్మి, వారిని గౌరవిస్తే అన్ని భయాలు పోతాయి. కొందరు ఎదగడానికి భయపడతారు. ఎదగడమంటే జీవితంలో బాధ్యత వహించి, ఎన్ని అవాంతరాలు వచ్చినా ధైర్యంతో, సహనంతో, భద్రతతో కూడి ఉండడం. మనము దేవుడు అందరిలోనూ ఉన్నాడు, ఇతరులలో కూడా ప్రేమ స్వభావము ఉందని నమ్మితే మన భయాలు పఠాపంచలవుతాయి.

ఎవరి చేతన మనస్సు అఖండంగా లేదో వారికి అనేక భయాలుంటాయి. మన వేర్పాటును, ఇతరులకన్నా మనమే ముఖ్యమనే భావాలు వదిలించుకొ౦టే, మన బంధుమిత్రులతోనే కాక, మన శత్రువులతో కూడా సమంగా ఉంటాము. ధ్యానం మనలోని భేద బుద్ధి, చెడ్డ ఆలోచనలు నియంత్రించి మన బంధుమిత్రులతోనూ, చివరకు శత్రువులతోనూ, సామరస్యంగా ఉండేలా సహకరిస్తుంది. మన వేర్పాటు అనే అవరోధాన్ని దాటి, అహంకారాన్ని తగ్గించుకొని, ఉంటే మనస్సులోని అన్ని భయాలను నియంత్రించి, ప్రశాంతతో నుండి ఆ భగవానునే పొందగలము. 356