Eknath Gita Chapter 3 Section 26

Bhagavat Gita

3.26

ఇంద్రియ స్యే౦ద్రియ స్వార్థే రాగద్వేష వ్యవస్థితా {3.34}

తయో ర్నవశ మాగఛ్ఛే త్తౌహ్యస్య పరిపంథినౌ

ఇంద్రియములకు, ఇంద్రియ విషయములకు మధ్య రాగ ద్వేషములు చోటు చేసుకొని యున్నవి. వాటికి ఎవరును వశపడకూడదు. రాగద్వేషములు మనుజునికి ప్రబల శత్రువులు

శ్రీకృష్ణుడు ఈ శ్లోకంలో ఇంద్రియ, ఇంద్రియార్థ అనే పదములు వాడేడు. ఇంద్రియ అనగా ఇంద్రియాలు-- కన్ను, ముక్కు, చెవి, చర్మము, నాలుక. ఇంద్రియార్థ అనగా బాహ్య ప్రపంచంలో దేనిపై ఇంద్రియాలు పనిచేస్తున్నాయో. ఈ రెంటికీ మధ్య రాగద్వేషములు ఉంటాయి. అనగా ఆకర్షణ, వికర్షణ. మనకు నచ్చేవి, నచ్చనివి మనలను ప్రభావితం చేస్తాయి. మనకొకరు నచ్చక పోతే వారితో ఎడంగా ఉంటాము. మనము ఒకర్ని ప్రేమిస్తే వారి క్షేమానికై తాపత్రయ పడతాం. కానీ ఒకరిని ద్వేషిస్తే వారిని గూర్చి ఏమి ఆలోచించినా, వారికి ఏ విధంగా నష్టం కలిగించాలని తలుస్తాం.

నా మాతృ భాషలో ఒక పాట ఉంది: "నన్ను ప్రేమించు లేదా ద్వేషించు, నాకు ఖాతరు లేదు. కానీ ఎన్నటికీ నాపై వైరాగ్యం చూపకు. అలా చేస్తే నిన్ను ఎన్నటికీ పొందలేను". ఒక ప్రేయసి ప్రియుడితో "నీపై ప్రేమ లేదు" అని చెప్తే ప్రియుడు ఆమెతో "నిన్ను ఎన్నటికీ చూడాలని లేదు" అనకుండా "నిన్ను ఎన్నటికీ వదలను" అని అనుకోవాలి. అంటే ప్రేమని ఎన్నటికీ విరమించ కూడదు.

సాయిబాబా "నువ్వు ఇష్టం ఉన్న పనులు చెయ్యకపోతే, నీకు తోచిన మంచి పనులు చెయ్యి" అని చెప్పేరు. మనకు చదువులో, స్నేహంలో, తిండి యందు, రాగద్వేషాలు ఉన్నంత కాలము మన నాడీ వ్యవస్థ ఇష్టమున్న పనులవైపు మొగ్గి, ఇష్టంలేని పనులకు దూరంగా ఉంటుంది.

ఒక భౌతిక శాస్త్రజ్ఞుడు ధ్యానం మన నాడీ వ్యవస్థను సరి చేస్తుందన్నాడు. అది ఎంతసేపూ ఇష్టం ఉన్న పనులు చేస్తే, దానిలో ఏదో లోపముందని అర్థము. అది రెండు పనులూ చెయ్యాలి. ధ్యానం ద్వారా మనకెంత ఇబ్బంది కలిగినా, ఒత్తిడి ఏర్పడినా, ఇతరులకై పాటుపడతాం.

ఈ విధంగా ధ్యానంతో నాడీ వ్యవస్థను పునరుద్ధరిస్తే, పరుల సేవలో మిక్కిలి ఆనందం పొంది, ఇష్టం లేని పనులు చెయ్యడానికి కూడా సిద్ధపడతాం. మనకు ఒకరిపై అయిష్టత ఉంటే, అది మన పక్షపాతము వలన అని తెలుసుకొంటాం. అయిష్టత ఉంటే ఇతరులు చేసిన తప్పులు భూతద్దంతో చూసినట్లు పెద్దవి చేసి చూస్తాం. ఉదాహరణకు ఒకరు పరోపకారానికై డబ్బులు సంపాదించాలని కోరుకొంటే, అది తెలియక మనము వారిని అయిష్టతతో చూడొచ్చు. అందుకే సమదృష్టి --అనగా అందరినీ సరి సమానంగా చూసే లక్షణము -- కలిగి ఉండాలి. తద్వారా కోట్లాది జీవుల సమానతను తెలిసికొ౦టా౦. ఇదే దేవుని లక్షణము.

శ్రీకృష్ణుడు అర్జునునికి--అంటే మనకి --చేసే ఉపదేశం రాగద్వేషాలకు అతీతంగా ఉండి మనస్సును వికలం చేసికోవద్దని. ప్రతిరోజూ మనకు ఇష్టం లేని పనులు కొన్ని చెయ్యాలి. వాటికై దృష్టిని కేంద్రీకరించి, వాటివలన ఆనందం పొందాలి.

మనకిష్టం లేని పనులు మనము ప్రేమించే వారి కొరకై చేస్తే ఎంతో ఆనందం పొందుతాము. ఉదాహరణకు వంట చెయ్యడం ఇష్టం లేకపోయినా, సహధర్మచారిణికి వంట గదిలో సాయం చెయ్యవచ్చు.

కొంతమంది ఇష్టం లేని పనులు చేయడంవలన విసుగు కలుగుతున్నాదని అంటారు. దానిని సరిచేసుకోవాలంటే మన ఏకాగ్రతను పెంచుకోవాలి. ఇది ముఖ్యంగా విద్యార్థులకు వర్తిస్తుంది. కొంత మందికి లెక్కలంటే ఇష్టం ఉండదు. కానీ అవి రానిదే చదువులో ముందుకు వెళ్లలేరు. కాబట్టి వారు దృష్టిని లెక్కలమీద కేంద్రీకరించాలి.

నేను ఇవాళ ఒక మిత్రుడు వ్రాసిన వైజ్ఞానిక వ్యాసాన్ని చదివేను. మొదట్లో ఏమీ అర్థం కాకపోయినా, పరిశ్రమ చేసేను. మధ్యలో దానిని అవగాహన చేసికొని వ్యాసాన్ని పూర్తిగా చదివి దానితో ఏకీభవించేను. ఇలాగ మనకు పరిచేయంలేని అంశాలను కూడా మనం పరిశ్రమతో అర్థం చేసికోవచ్చు.

మన నాడీ వ్యవస్థను చెర పట్టిన ఇష్టాయిష్టాలను అధిగమిస్తే మనం పూర్తిగా స్వతంత్రుల మయ్యి, అభద్రతను తగ్గించుకొంటాము. ఉదయం నిద్రలేచి పరోపకారానికై ఉత్సాహంతో ఉంటాము. రాత్రి పడుకునేటప్పుడు, ప్రపంచ౦లోని సమస్యలన్నిటినీ పరిష్కరించ లేక పోయినా, ప్రపంచానికి ఎంతో కొంత మేలుచేసేమని తలచి మనశ్శాంతిని పొందుతాము. 196