Eknath Gita Chapter 4 Section 16

Bhagavat Gita

4.16

త్యక్త్వా కర్మఫలాసంగం నిత్యతృప్తో నిరాశ్రయః {4.20}

కర్మ ణ్యభిప్రవృత్తో అపి నైవ కించి త్కరోతి సః

కర్మ ఫలాపేక్షన వదలి, సదా సంతృప్తి నొంది, నిరాశ్రయుడై యుండువాడు కర్మల యందు చరించుచున్నను కొంచెమైనను చేయనివాడై యున్నాడు.

మనమొక ఉన్నతమైన లక్ష్యాన్ని సాధించాలంటే కర్మఫలము ఆశించకూడదు. ఉదాహరణకు శాంతికై ఒక కార్యానికి పూనుకొంటే కర్మ ఫల౦ మీద వైరాగ్యం ఉండాలి. లేకపోతే నిరాశ, నిస్పృహ కలిగించే పరిస్థితులు ఎదురైతే మనము స్పందించి హింసాకాండ చెయ్యవచ్చు. హింసను హింసతో ఎదుర్కోలేము. ఒక్క అహింసే దానికి సమాధానం. ప్రత్యర్థులను మన వైపు త్రిప్పుకోవాలంటే, మనము ఎట్టి పరిస్థితులలోనూ శాంతితో, సహనంతో ఉండాలి. గాంధీజీ ఓడిపోతామన్న సమయంలో తన సామర్థ్యాన్ని ప్రదర్శించేవారు. మనము అపజయాలు మనల్ను బలహీనులను చేస్తున్నాయని అనుకొనవచ్చు. కాని కర్మయోగమంటే ఓడే సమయంలో మన చేతన మనస్సులోని శక్తులను వెలుపలకి తియ్యడం.

అపజయం నిస్వార్థపరులకు ఒక అవకాశంగా మారుతుంది. గీత చెప్పేది: ఆధ్యాత్మిక మార్గంలో ఉన్నప్పుడు, ఎన్నో సవాళ్ళు, హెచ్చరికలు ఎదురవుతాయి. వాటిని ఎదుర్కొనడానికి మన చేతన మనస్సు లోతులకు వెళ్ళాలి. కష్టాలు లేకపోతే జీవితంలేదు. మనకు పరిస్థితులు ప్రతికూలంగా ఉన్నప్పుడు, మనలో దేవుడు ప్రతిష్ఠితుడై ఉన్నాడని నమ్మితే, మన ప్రార్ధన ఇలా వుండాలి: "నా జవసత్వాలు ఉడిగిపోతున్నాయి. నన్ను రక్షించు". గాంధీజీకి భయము లేదని చెప్పలేము. కానీ ఆయన భగవంతుని ఎప్పుడు ఏమి అడగాలో తెలిసినవాడు.

నిత్యతృప్త అంటే ఎప్పుడూ సంతృప్తిగా ఉన్నవాడు. ఉదాహరణకు మనము హింసా కాండను నిర్మూలించాలనే దిశలో పనిచేస్తున్నప్పుడు ఒకమారు విజయం రావచ్చు. అప్పుడు ఒళ్ళూ పై తెలీకుండా ఉంటే మరుసటిరోజు అపజయం రావచ్చు. కాబట్టి జయాపజయాలలో స్థితప్రఘ్నులమై ఉండాలి.

మనస్సు చంచలమైతే అభద్రత కలుగుతుంది. దురాశ, క్రోధము, కామము మొదలగునవి మన స్వస్వరూపం నుండి దూరంగా ఉంచుతాయి. ధ్యానంలో మనస్సును నిశ్చలంగా ఉంచుకోడానికి ప్రయత్నిస్తాం. ధ్యానం నుంచి బయటకు వచ్చిన కొంతసేపటికి మనస్సు చంచలమైపోతుంది.

ఎట్టి పరిస్థితిలోనూ మనస్సును గందరగోళం చేసికోకూడదు. ఎందుకంటే మనలోని సృజనాత్మక శక్తి గందరగోళం వలన క్షీణిస్తుంది. దేవునిలో ఐక్యమవ్వాలనుకుంటే, జీవైక్య సమానతను పాటించాలంటే, మనస్సు శాంతితో, అచంచలంగా ఉండాలి. శ్రీకృష్ణుడు (12:17) ఇలా చెప్పేడు: ఎవరైతే ఉద్రిక్తతతో ఉండరో వారు నాకత్యంత ప్రియులు. ప్రసార మధ్యమాలలో మనల్ని ఉద్రేక పరిచే ప్రకటనలు చూస్తాం. దానికి వ్యతిరేకం నిరాశని తలుస్తాం. కాబట్టి ఉద్రిక్తత తన వెంట నిరాశని తెస్తుందని తెలిసికోవాలి. ఎంత పెద్ద మనస్తత్త్వ శాస్త్రవేత్తలు ప్రయత్నించినా ఈ ద్వంద్వాలకు చికిత్స చేయలేరు.

జాన్ కెనెడి, గాంధీ లాంటివారు ఉద్రిక్తత చెందరు. కానీ వారు అన్ని విషయాలలోనూ ఆసక్తులై ఉంటారు. ఇటువంటి వైరాగ్యం, సమత్వం చాలా అవసరం.

మనకు పరిస్థితులు సానుకూలంగా ఉండి తీవ్రమైన ఉద్రిక్తత కలిగితే దీర్ఘ నడక, మంత్ర జపం చెయ్యాలి. లేకపోతే నిరాశను పొందవలసి వస్తుంది.

నిరాశ్రయమ౦టే ఊత లేకపోవడం. దేవుని చేతిలో పని ముట్టు అవ్వాలంటే మనకి దేవుడి మీద అపారమైన నమ్మక ముండి, అన్ని ఊతలను వదిలి వేయాలి. కొందరు డబ్బు, దస్కాలను, మరికొందరు పేరుప్రఖ్యాతులను, లేదా అధికారాన్ని ఊతగా తీసుకొంటారు.

మనము దేవుని ఊతగా పొందాలంటే అన్ని భౌతిక, మానసిక ఊతలను వదిలివేయాలి. మహాభారతంలోని ద్రౌపది చీరను కౌరవులు తీసివేయడానికి ప్రయత్నిస్తారు. ఆమె ఒక చేత్తో చీర పట్టుకున్నంత వరకూ శ్రీకృష్ణుడు ఆమె రక్షణకు రాడు. ఎప్పుడైతే ఆమె రెండు చేతులనూ జోడించి శ్రీ కృష్ణుని ప్రార్థిస్తుందో, తన మాయతో శ్రీకృష్ణుడు చీరను అంతంలేనిదిగా చేసి, కౌరవుల పథకాన్ని భగ్నం చేస్తాడు. కాబట్టి దేవునికి కావలసినది సంపూర్ణ శరణాగతి.

ఎవరైతే జయాపజయాల్లో సమంగా ఉంటారో, లక్ష్యానికి బద్ధులై ఉంటారో, ఎంత కష్టమొచ్చినా ఊతలను పట్టుకోరో, వారు పని చేయక పోయినా, దేవుడు వారి ద్వారా పనిచేస్తాడు. మన అహంకారాన్ని, వేర్పాటును వదులుకుంటే దేవుడు మనపై కృప జూపుతాడు. భార్యాభర్తలు ఒకరినొకరు సహాయం చేసికోవడానికి తమ స్వార్థ పూరిత ఆలోచనలను వదులుకొంటారు. ఈ విధంగా భగవంతుని ప్రేమించి, మన మనస్సులో ఆయనకు చెందినవి తప్పితే వేరే ఆలోచనలను ఖాళీ చేసికోవాలి. కొందరు నన్ను "ఒకరికి మీరు చెప్పినట్టు సాధ్యం కాకపోతే ఏమి చెయ్యాలి?"అని అడిగేవారు. అప్పుడు నేను వారి శత్రువుల గూర్చి ఆలోచించడం మానాలి అని చెప్పేవాడిని. ఈ విధంగా ధ్యానం చేస్తే మనము మనస్సులోని స్వార్థం, అహంకారం, వేర్పాటు ఖాళీ చేసికొని, ప్రపంచం యొక్క దుస్థితిని తొలగించవచ్చు. 251