Bhagavat Gita
2.37
యదా సంహరతే చాయం కూర్మో అంగానీవ సర్వశః
{2.58}
ఇంద్రియా ణీ౦ద్రియార్థేభ్య స్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా
తాబేలు తన అవయవములను ముడుచు కొనునట్లు, పురుషుడు ఇంద్రియములను ఇంద్రియ విషయముల నుండి నివర్తింప జేయునో అపుడు అతని జ్ఞానము స్థిరముగ నుండును.
నా చిన్నప్పుడు పిల్లలు ఒక తాబేలును చూస్తే దానిని వెదురు కర్రలతో అటూ ఇటూ కదిలించేవారు. అప్పుడు తాబేలు తన చిప్పలోకి కాళ్ళను, ముఖాన్ని లాగుకొని, వాళ్ళ బారినుండి తప్పించుకునేది. అలాగే మన ఇంద్రియాలను అపాయకరమైన పరిస్థితిలో అంతర్గతం చేయగలిగితే మనం స్వతంత్రుల మవుతాము. శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుని ఉద్దేశించి తస్య ప్రజ్ఞ ప్రతిష్ఠిత -- అనగా నిశ్చలంగా ఉండి, తమ ఇంద్రియాలను స్వాధీనంలో ఉంచుకొని, దేవుని యందు మనస్సు నిలపగల్గువారు -- అని అంటాడు
నేటి ప్రసార మాధ్యమాలు మన ఇంద్రియాలను తమ ప్రకటనలతో ప్రేరేపిస్తారు. మనం ధ్యానంలో కొంత పండితే తెలిసేది, అవి మనల్ని ఎలాగ చెరబట్టేయో. "ఇంద్రియాలను సంతృప్తి పరచి, అమితమైన ఆనందాన్ని పొందండి" అనేది వారి నినాదం. ఆల్డస్ హక్స్లీ ప్రకటన కర్తలు, దేవుని దూతలలాగా ఉన్నారు అని చెప్పిరి.
నేడు సినిమాలు, టివి, పత్రికలు శృంగార మయమై ఉన్నాయి. నేటి తరాన్ని దుష్టమైనదని చెప్పడం వృధా. ఎందుకంటే మనం ప్రసార మాధ్యమాల చేతుల్లో కీలు బొమ్మలం. నేటి ప్రకటనలలో శృంగారాన్ని అదే పనిగా వాడుతున్నారు. మనం శృంగారం గురించి తరచు ఆలోచిస్తే అదే కారణం. మనల్ని అవి మభ్యపెట్టకుండా ఉండాలంటే ఒకే ఒక మార్గం: గీత చెప్పినట్లు ఇంద్రియాలను వెనక్కి తీసికోవడం. శృంగారాన్ని అతిగా చూపించే సినిమాలను చూడనక్కరలేదు. వాటివలన గత స్మృతులు వెలుపలికి వచ్చి మనకు మనశ్శాంతి లేకుండా చేస్తాయి. అలాగని సినిమాలు చూడడం మానేయమని నేను చెప్పటం లేదు. సినిమాలో ఎవరైనా తమ దుస్తులు తీసేస్తూ ఉంటారో, అప్పుడు నేను కళ్ళు మూసుకొని మంత్ర జపం చేసుకొంటాను. అటువంటి సినిమాలు దుష్టమైనవని చెప్పలేము. అవి దుస్తులు తీసివేస్తే గానీ మన సౌందర్యాన్ని చూపలేమనే వెర్రి ఆలోచనలతో చేయబడినవి.
అలాగే పుస్తకాలు కొనేటప్పుడు కొంత వివేకము ఉపయోగించాలి. లక్షల మంది చదివే పత్రికలు వారిని ఉద్రేక పరచి, విచారాన్ని కలిగిస్తాయి. మనకు జ్ఞానాన్ని, ఆత్మ గౌరవాన్ని వృద్ధి చేసే పుస్తకాలనే కొనాలని నేను భావిస్తాను.
మన ఇంద్రియాలను వెనక్కులాక్కోవాలంటే వాటికి తర్ఫీదు ఇవ్వాలి. కానీ మన౦ సంకోచిస్తే లేదా ఆందోళన చెందుతే అది కష్టం. మనకు ఇంద్రియాలకు తర్ఫీదు ఇవ్వగలమనే గట్టి విశ్వాసముండాలి.
మనం బజారకు వెళ్తే మన కళ్ళు అన్ని దిక్కులా పోతాయి. కొందరు ఏమీ కొనే ఉద్దేశం లేకపోయినా బజారుకు వెళ్తారు. మరికొందరు అవసరమున్నా లేకపోయినా అనేక వస్తువులు కొంటారు. వారి ఉద్దేశంలో అవి భద్రత నిస్తాయని. ఒకరికి బహుమానంగా వస్తువులు ఇవ్వడం వలన మన బాంధవ్యం గట్టిపడుతుంది అనుకోవడం వృధా ప్రయాస. మన చెవులు చెడ్డ మాటలను, ముఖ్యంగా వ్యర్థ ప్రసంగం, వినకుండా చేసికోవాలి. అలా చేస్తే కొన్నాళ్ళకు మనం అప్రయత్నంగా మన చెవులను అక్కరలేని సంభాషణలను వినకుండా చేసికోవచ్చు. ఒకవేళ దూషణలు, పనికిరాని ప్రసంగం, ప్రక్కన జరుగుతూ ఉంటే నేను చెప్పేది అక్కడి నుంచి వెళ్లిపొమ్మని. వీలయితే ఎవరినైతే దూషిస్తున్నారో వారి గురించి ఒక మంచి మాట చెప్పవచ్చు.
ఈ శ్లోకం పూర్తిగా అర్థం చేసికోవాలంటే ఇంద్రియాలతో తాదాత్మ్యం చెందితే మానవాళి ఎలా ప్రభావితమవుతుందో తెలిసికోవాలి. నేను సాధారణంగా నేటి శాస్త్రాలను నమ్ముతాను. సాంకేతిక ప్రగతి వలన మన జీవితాలు సుఖమయమయ్యేయని చెప్పడానికి సంకోచించను. కానీ దాన్ని చాలామంది దుర్వినియోగం చేస్తున్నారు. ఉత్పత్తి గురించై వస్తువులను తయారు చేసి, వాటి వలన దైనింద జీవితంలో ఉపయోగం ఉందా లేదా అని ఆలోచించక ఉండడం వలన, పర్యావరణంలో చాలా మార్పులు వస్తున్నాయి. మనము ఈ విషయం గూర్చి తీవ్రంగా ఆలోచించాలి.
మనలో చాలామందికి వాహనాల ప్రభావం పర్యావరణం మీద ఎలా ఉంటుందో తెలుసు. మనం కొన్ని సులభమైన పద్దతులను అవలింబించి ఆ సమస్యను పరిష్కరించుకోగలం. ఒకప్పుడు ఇంటి దగ్గర నేను జనసంచారం లేని కొలను చుట్టూ నడిచే వాడిని. వాహనాల సౌలభ్యంతో ఇప్పుడు అనేకమంది పెద్దా చిన్నలు ఆ కొలను దగ్గరికి వస్తున్నారు. ఇక రెండో విషయంకొస్తే మన౦ వాహన౦తో పనికి వెళ్తే, వాహనంలో ఖాళీ ఉంటే, సహ ఉద్యోగులను ఎక్కించుకొని వెళ్ళవచ్చు. దీనినే కార్ పూల్ (car pool) అంటారు. దీనివలన మొదట్లో కొంత ఇబ్బంది కలిగినా --అంటే కొందరు సమయానికి తయారుగా ఉండక--రాను రాను దాని వలన మనకి కాలుష్యాన్ని తగ్గిస్తున్నామన్న సద్భావన కలుగుతుంది. మూడవది, మనకు అక్కరలేని ప్రదేశాలకు ప్రయాణం చెయ్యనక్కరలేదు. ప్రపంచాన్ని చుట్టేస్తేగాని ఆనందం లేదనుకోవడం మూర్ఖత్వం.
మన ఇంట్లో కుర్చీలు, బల్లలు పేర్చుకోవడంలో కూడా మనం చాకచక్యం చూపించాలి. నా చిన్నప్పటి ఊరులో ధనవంతులు కూడా చాలా మితంగా తమ ధనాన్ని కుర్చీలు, బల్లలకై వెచ్చించేవారు. అక్కడ ఎక్కువగా టీకు చెక్క వాడేవారు. ఎందుకంటే అక్కడ టీకు చెట్లు అధికంగా ఉండి, వాటి ధర ఎక్కువ ఉండేది కాదు. ప్రతి గదీ ఆడంబరముగా కాకుండా, అందంగా ఉంచడానికి ప్రయత్నించాలి. ఈ విధంగా మన౦ అనేక విషయాల్లో నిరాడంబరముగా ఉండి ఆధ్యాత్మిక ప్రగతికి అడ్డు వచ్చే వస్తువులను అతి తక్కువగా పోగుచేసికొని జీవితాన్ని సుఖమయం చేసికోవచ్చు.
అలాగే దుస్తులు కూడా. కొందరు అతి తక్కువ దుస్తులను సేకరించి, వాటితో అందంగా మనకి కనిపిస్తారు. కొందరికి ఎక్కి తొక్కి అనేక దుస్తులు ఉన్నా, వాటితో తమ సహజ సౌందర్యాన్ని పాడుచేసికొంటారు. భూమిమీద మనకున్న సహజ వనరులు పరిమితమైనవి. అందువలన వాటిని వివేకంతో వాడుకోవాలి. ఉత్పత్తులు పెంచడం వలన, వినియోగదారులు ఎక్కువ అవ్వడం వలన పర్యావరణ విషయంలో నేడు అత్యవసర పరిస్థితి ఏర్పడింది. మనము వస్తువులను మితంగా వాడితే, ఉత్పత్తి దారులు ఎక్కువ ఉత్పత్తి చేయరు; చేసినా అమ్ముకోలేరు.
ధ్యానం చేస్తూ, ఆధ్యాత్మిక జీవనం చేస్తూ, మనమీ అత్యవసర పరిస్థితిని పోగొట్టవచ్చు. శ్రీకృష్ణుడు "నేనే మీకందరికీ ఆనందం, ప్రేమ, సౌందర్యం, జ్ఞానం ఇచ్చే వాడిని. మీకు బాహ్య ప్రపంచ వస్తువులు కుటుంబానికి అవసరమైనంత మితంగా ఉంటే చాలు. ఎక్కువ ఉంటే లేనివారికి ఇవ్వండి" అంటున్నాడు. 118
