Viveka Sloka 48 Tel Eng

శ్రద్ధాభక్తిధ్యానయోగాన్ముముక్షోః
ముక్తేర్హేతూన్వక్తి సాక్షాచ్ఛ్రుతేర్గీః ।
యో వా ఏతేష్వేవ తిష్ఠత్యముష్య
మోక్షోఽవిద్యాకల్పితాద్దేహబంధాత్ ॥ 48 ॥

సాక్షాత్ - సాక్షాత్తుగా, శ్రుతేః ర్గీః - వేదవాక్యము, ముముక్షోః = మోక్షము పొంద కోరిక గలవానికి, ముక్తేః - మోక్షమును పొందుటకు, శ్రద్ధాభక్తి ధ్యానయోగాన్ - శ్రద్ధా-భక్తి - ధ్యానయోగములను, హేతూన్ - హేతువులనుగా, వక్తి - చెప్పుచున్నది, యోవా - ఎవ్వడు, ఏతేష్యేవ - ఈ శ్రద్ధాదులయందే, తిష్ఠతి - స్థిరముగానుండునో, ఆముష్య-వానికి, అవిద్యాకల్పితాత్ = అవిద్యచే నేర్పడిన, దేహబంధాత్ = దేహబంధమునుండి, మోక్షః = మోక్షము కలుగును,

'శ్రద్ధ' అనగా శాస్త్రస్య గురువాక్యస్య ఇత్యాది శ్లోకములచే ప్రతిపాదితమగు గురువచన వేదాన్త వాక్యములయందు విశ్వాసము.

'భక్తి' యనగా స్వస్వరూపాను సంధానము. ఇదియే నిదిధ్యాసనము. 'ధ్యానము' అనగా "తత్రప్రత్యయైక తానతాధ్యానమ్"

ఆ లక్ష్య మునందు అవిచ్ఛిన్నమగు ప్రత్యయమును అనగా జ్ఞానమును కలిగియుండుట అను యోగ సూత్రమునందు నిర్దిష్టమైనది.

ఇదియే "సమ్యగా స్థాపనం బుద్దే: శుద్ధే బ్రహ్మణి సర్వదా” అని పూర్వోక్త మగు సమాధానము.

సూ. “యోగశ్చిత్త వృత్తి నిరోధః' అను పాతంజలి యోగసూత్ర నిర్దిష్టముగు చిత్తవృత్తి నిరోధము మనస్సు ఇటునటు సంచరింపకుండునట్లు నిలుపుకొనుట యోగము. వీటిలో శ్రద్ధ అన్నింటికిని హేతువు. భక్తి ధ్యానయోగములలో ఉత్తరోత్తరము పూర్వ పూర్వమునకు హేతువు.

చిత్తవృత్తిని నిరోధించిన పిదప సమాధానము, సమాధానము కలిగిన పిదప ఆచార్యోపదేశము జరిగిన వెను వెంటనే స్వస్వరూపాను సంధాన రూపమగు నిదిధ్యాసనము సంభవించును కదా!

'ధ్యానం' అనుపదము "ధ్యై చిన్తాయాం" అను ధాతువునుండి నిష్పన్నమైనది గాన దీనికి యుక్తులచే అనుచిన్తనముచేయుట అనెడు మననము అని యర్థము. ఇదియే నిదిధ్యాసనమునకు సాక్షాత్తుగ కరణము. లేదా ధ్యానమనగా జ్ఞానప్రతిబంధకములగు సకల దురితములను తొలగించెడి సగుణ ధ్యానము. ఈ అర్థములలో ఏ యర్థము చెప్పినను, అట్టి ధ్యానమునకు, చిత్తము యొక్క బాహ్య వృత్తులను నిరోధించుట అను యోగము కారణము అని చెప్పుట యుక్తమే, లేదా - 'యుజ్యతే అనేన ఆత్మసాక్షాత్కారేణ'

అత్మసాక్షాత్కారమును పొందును గాన యోగము, అను విగ్రహముచే యోగమనగా ఆత్మసాక్షాత్కార సాధనము అని యర్థము.

కావున 'భక్తి శ్చాసాయోగః', 'ధ్యానం చతత్ యోగః' అను విగ్రహములచే భక్తి యోగము, ధ్యానయోగము అని చెప్పవచ్చును.

అనగా భక్తి యనెడు యోగము, ధ్యానమనెడుయోగము అని యర్ధము . ముముక్షువునకు, ముక్తేః = బంధనివృత్తికి, హేతువులను, 'శ్రద్ధా భక్తి ధ్యాన యోగాది వేహి' అను కైవల్యోపనిషత్తు స్పష్టముగ చెప్పుచున్నది. లేదా,

ముక్తేశి=ముక్తి హేతువగు జ్ఞానమునకు; సాక్షాద్ధేతూన్ - సాక్షాత్తుగా కారణములనుగా 'అవేహి' అనుపదముతో గూడిన శ్రుతి శ్రద్ధాభక్తి ధ్యానయోగ సహాయముతో తెలిసికొనుము; జ్ఞానమును పొందుము అని చెప్పుచున్నది అని యర్ధము.

ఏ పురుషుడు ఈ శ్రద్ధాభక్తి యోగములయందే స్థిరముగ నుండునో, అనగా ఎల్లప్పుడును శ్రద్ధాళువై, భక్తిమంతుడై, ధ్యానముచేయు వాడై, యోగియై యుండునో, అముష్య = అట్టి అతనికి, ‘అదనస్తు విప్రకృష్టమ్' అని చెప్పిన రీతిగ దూరమునందున్న వస్తువును బోధించు అదశ్శబ్దమును ప్రయోగించుటచే అట్టి అధికారి దుర్లభుడని సూచించుచున్నాడు.

వానికి అజ్ఞానకల్పితమగు, అహంకారాది దేహబంధమునుండి, మోక్షము, 'సిద్ధించును' అని అధ్యాహారము. 'యోవా' అనుచోట 'వై' అనుదానికి అవధారణము అర్థము. దానికి అంతమునందు అన్వయము. మోక్షము తప్పక సిద్ధించును అని యర్థము. ‘ఏతే సేవ' అనుచోటనున్న 'వివ' అనునది ఇవే సాధనములు, ఏతద్భిన్నసాధనముల నాశ్రయించినచో ప్రయోజనము లేదని చెప్పుతున్నది.

ఆవ. ఇపుడు గురువు, సంసార హేతువును, దాని ప్రధాన లక్షణమును, దానిని నివారించుకొను నుపాయమును, దానికి కారణమును సంగ్రహముగ శిష్యునకు చెప్పుచున్నాడు.

śraddhābhaktidhyānayōgānmumukṣōḥ
muktērhētūnvakti sākṣāchChrutērgīḥ ।
yō vā ētēṣvēva tiṣṭhatyamuṣya
mōkṣō'vidyākalpitāddēhabandhāt ॥ 48 ॥

The sloka emphasizes sraddha (faith), bhakti (devotion) and dhyana (meditation) as necessary ingredients for one aspiring for liberation.

After one asks Guru "Who am I?" and gets the answer tattvamasi (You are that), naturally the next question will be "What about the universe?". It might come as a surprise that our scripture has no definitive answer about the origin of the universe other than some theories that are at best fairy tales.

Ever since Sage Kanada proposed that the atom (anu) is the indivisible unit of matter, it was thought the universe materialized by the combination of atoms. One can say atoms fused to give rise to more complex molecules. Others questioned where would all the basic atoms come from as that might be based on another srishti (creation).

The same idea was borrowed in the framing of Big Bang theory that posited: the universe 13.8 billion years ago was formed by a cosmic explosion. However, the scientists overlooked the process to create the basic ingredients for Big Bang to occur in the first place even if they calculated the age using spectral analysis more or less correctly.

Another creation theory called pancheekarana hypothesized that the 5 basic elements (air, water, fire, earth, sky), in a subtle form, combined to form the universe. This theory too suffered the same weakness as the atomic theory of Sage Kanada by not explaining the upadana karana (material cause) for the basic ingredients.

The aforementioned theories are called arambhavada or creation theories. Other theories called vivartavada or parinamavada argued that creation did not happen, the universe always existed as an extension of brahman. So they thought brahman is both upadana and nimitta or material and efficient cause.

Whether we believe in arambhavada or parinamavada we have to ask how sentient beings sprang from insentient matter? In other words, how did life arise from matter? Some felt it is an outcome of matter combining in certain proportions, like the red color appearing when beetle leaves, calcium hydroxide and beetle nuts are combined. But this falls flat because even if life could have appeared by a chemical process, still the unanswerable question is how did it get consciousness?

One can see why the scripture was silent about the creation or evolution theories leaving it as an exercise for the Guru and Sishya. Adi Sankara says the disciple should have faith in Guru even if the Guru says creation did not happen. Questioning the Guru is only exhibiting lack of faith in his teaching because on this matter even scripture was vague. The Guru, for example, could theorize the universe as a physical dimension of brahman. Since the Guru's theory is as good as the aforementioned theories, there is no reason to doubt one and accept another.

Similarly on the question of reality of the universe, about which scripture had no comment, the Guru could say "what you see is unreal like in a dream". The scientific versions of Simulated Universe, Parallel Universe, etc. fall into this category.

One can safely say science would never be able to answer the question of reality because our minds create dream universes while in sleep and there is no way to disprove the same thing happens when awake. If one says, the dream universe is unreal, so is the wakeful universe.

All things said and done, the "I" sense is always real. This is what we call atma. Whether we accept another's existence as real or otherwise, we always are certain about our own existence for no one with a rational mind will say "I don't exist".

Gurus in the Sankara's parampara hold such erudite views, so they are amply qualified to pass them on to their disciples. Since no disciple wants to idly speculate about vedanta or the advaita, the Gurus promised moksha or liberation as the ultimate fruit of the tutelage. Only disciples interested in moksha or mumukshus qualify to receive the knowledge from a noble and magnanimous Guru. Before that they must have faith and devotion toward Guru, practice meditation and attain shat-sampatti(sama, dama, uparati, titeeksha, sraddha, samadhana).

Viveka Sloka 47 Tel Eng

వేదాంతార్థవిచారేణ జాయతే జ్ఞానముత్తమమ్ ।
తేనాత్యంతికసంసారదుఃఖనాశో భవత్యను ॥ 47 ॥

వేదాంత విచారేణ- ఉపనిషత్తుల అర్ధము విచారణ చేయుటచేత, ఉత్తమం = ఉత్తమమైన, జ్ఞానం - జ్ఞానము, జాయతే = లభించును, తేన - దానిచేత, అను- వెంటనే, ఆత్యంతిక సంసార దుఃఖనాశః = పూర్తిగ సంసార దుఃఖము యొక్క నాశము, భవతి = కలుగును.

వేదములయొక్క చివరిభాగములు వేదాన్తములు - అనగా ఉపనిషత్తులు. వాటియొక్క ఏ అర్థముకలదో - అనగా ఉపక్రమము, ఉపసంహారము మొదలగు తాత్పర్య నిర్ణయకములగు ఆరు లింగములచే ఉపనిషత్తులలో ప్రతిపాదితమును, సజాతీయ విజాతీయ స్వగతభేద రహితమును, నిత్య శుద్ద - బుద్ధ - ముక్త స్వభావమును అగు ఏ పర మాత్మ స్వరూపమున్నదో దానియొక్క, విచారేణ =దానియొక్క నిర్ణయమునకు అనుకూలమగు మానసవ్యాపారముచేత, ఉత్తమం జ్ఞానం=సంశయాదులతో మిశ్రముకాని జ్ఞానము, అనగా నిర్ణయము కలుగును.

తేన - ఆ నిర్ణయముచే, అత్యన్తిక సంసారదుఃఖనాశః= స్వసమానాధికరణదుఃఖ ప్రాగ భావానమానకాలికమగు దుఃఖనాశము - అనగా ఈ నిర్ణయము కలిగినవానియందు ఇక ఎన్నటికిని దుఃఖ ప్రాగభావము ఉండదు; అనగా మున్ముందు మరల దుఃఖములు కలుగుట ఉండదు; అట్టి దుఃఖనాశము, అను = అట్టి నిర్ణయము కలిగినవెంటనే, భవతి - కలుగును.

అవ. ఇపుడు, అట్టి నిర్ణయమునకు అసాధారణకారణమును చెప్పుచున్నాడు..

vēdāntārthavichārēṇa jāyatē jñānamuttamam ।
tēnātyantikasaṃsāraduḥkhanāśō bhavatyanu ॥ 47॥

The keyword to understand this sloka is vichaarena which ordinarily means to think, contemplate, analyze, cogitate, etc. Sankara is advising to do vichaarana on the upanishads. By this he means to disect and rip apart every mantra for a deeper understanding.

One could say, as one starts doing what Sankara is advising, invariably one has to deal with etymology, grammar, literary tools of Sanskrit which is a difficult language to master. A sadhaka might consider a mahavakya such as aham brahmasmi which simply translates to I am brahman. The conjunction asmi has several meanings. So the translations such as: I am same as brahman, I exist in brahman, and brahman exists in me are also valid.

For a beginner in sadhana Sanskrit is the biggest hurdle. In bhaja govinda hymn, Sankara says:

bhaja govindam bhaja govindam
bhaja govindam müdhamate,
samprápte sannihite kále
na hi na hi rakshati dukrunkarane 

Which means "Adore the Lord, adore the Lord, adore the Lord, O fool! when the appointed time (for departure) comes, the repetition of grammatical rules will not, indeed, save you"

So Sankara gives bhakti (devotion) the highest means to attain Lord rather than wasting time on literary pursuits. Also by writing several bhashyas and prakarana granthas, Sankara had very magnanimously undertook the tedious task of interpreting vedas and sruti, so mere mortals need not concern themselves with the original texts.

An example of vichaarana can be seen in Sankara's refutation of sunyavaada of Budhists who say all existence comes from void. That means the void itself either exists or does not exist. If void exists then sunyavada is merely concocting a fancy word for Brahman upon whom everything is superimposed as per vedanta. On the other hand, if void does not exist, then there is no way existence can spring out of non-existence. And non-existence must have a substratum like any other illusion. Thus, Sankara refuted Budhism with mindblowing vichaarana

Inspired by sunyavada physicists like Richard Feynman postulated that pairs of particles with opposite charge or spin could magically appear from empty space. Subsequent experiments revealed no such thing could be found. This was obvious for those aware of Sankara's refutation.

Boudhas also believe in kshanika vaada which says things, including atma, are perceived intermittently between thoughts, so don't have permanence. Sankara refutes it by saying "The witness within me when I was a child and the witness inside adult-me are the same". Similarly "The same witness exists in wakeful state and after waking up from deep sleep (sushupti) where nothing was perceived. By inference the same witness must have existed in deep sleep as well". That witness is nothing but atma.

The question is does vichaarana shine new light on existing knowledge or create new knowledge? A sadhaka could study veda out of curiosity, to become a vidvan, out of peer pressure or to keep family tradition alive. Many scientists who study vedas belong to the first category. Vedas might not have given the energy and mass equivalance formula, but they most certainly said every jiva is brahman, meaning if you think of brahman as mass or energy so is jiva. Therefore, the scientists' so-called inventions are actually discoveries of knowledge in vedas obtained with vichaarana.

Viveka Sloka 46 Tel Eng

అస్త్యుపాయో మహాన్కశ్చిత్సంసారభయనాశనః ।
తేన తీర్త్వా భవాంభోధిం పరమానందమాప్స్యసి ॥ 46  ॥

సంసారభయనాశనః - సంసార భయమును నశింపజేసెడు, కశ్చిత్ = ఒకానొక, మహాన్ = గొప్పదైన, ఉపాయం-ఉపాయము, అస్తి - ఉన్నది, తేన – దానిచే, భవామ్భోధిం - సంసార సముద్రమును, తీర్త్వా- దాటి, పరమానన్దం - గొప్ప ఆనందమును, ఆప్స్యసి - పొందగలవు.

మహాన్ = అధికశ్రమచే సంపాదించదగిన సాధనములచే సాధింపశక్యమైనది. తేన=చెప్పబడబోవు ఆ ఉపాయముచే, భవా మ్భోధితీర్త్వా= దుస్తరమైన సంసారసాగరమును దాటి, అనగా దానికి మూలమగు అవిద్యను తొలగించుకొని, పరమానన్దం=నిరవధిక మైన శాశ్వత సంతోషమును పొందగలవు.

నీవు కోరునది దుఃఖ నివృత్తియేకదా? నేను చెప్పబోవు ఉపాయముచే దుఃఖము పూర్తిగ తొలగిపోవును; నిత్యము, నిరతిశయము అగు ఆనందము ఆవిర్భ వించును అని చెప్పుచు శిష్యునకు మిక్కిలి ఊరట కలిగించుచున్నాడు.

అవ. ఉపాయమునే విశేషరూపమున ఉపదేశించుచున్నాడు.

astyupāyō mahānkaśchitsaṃsārabhayanāśanaḥ ।
tēna tīrtvā bhavāmbhōdhiṃ paramānandamāpsyasi ॥ 46॥

Gurus while teaching chandogya upanishat enunciate the following mahavakya

tattvamasi - tat + tvam + asi

tat=that (Brahman)
tvam=you (Jiva)
asi=are

Viveka Sloka 45 Tel Eng

మా భైష్ట విద్వంస్తవ నాస్త్యపాయః
సంసారసింధోస్తరణేఽస్త్యుపాయః ।
యేనైవ యాతా యతయోఽస్య పారం
తమేవ మార్గం తవ నిర్దిశామి ॥ 45 ॥

హేవిద్వన్ = ఓ విద్వాంసుడా, మాభైష్ట - భయపడకుము, తవ - నీకు, అపాయః - అపాయము, నాస్తి - లేదు, సంసార సింధో = సంసార సముద్రముయొక్క, తరణే = దాటుటయందు, ఉపాయః = ఉపాయము, అస్తి = ఉన్నది, యతయః - యతీశ్వరులు, యేనైవ - ఏ మార్గముచే, అస్య = దీనియొక్క, పారం - ఆవలి ఒడ్డును, యాశాః = పొందినారో, తం - ఆ, మార్గమేవ - మార్గమునే, తవ - నీకు, నిర్దేశామి - బోధించు చున్నాను.

నీకు భయములేకుండుగాక అని అభయము ఈయబడినది. వివేకాదికమును సంపాదించుకొని, గురుకరుణ లేనిచో దుఃఖతరణము శక్యముకాదు అను నభిప్రాయముతో నాదగ్గరకు వచ్చినావు.

కావున తెలియవలసిన విషయము నీకు తెలియును అని సూచించుటకై "విద్వన్" అని సంబోధించినాడు.

బాగుగా యథావిధిగా చేయు నీకు "న హి కల్యాణకృత్కశ్చిదుర్గతిం తాటో గచ్ఛతి".

నాయనా ! మంచిపని చేయువాడెన్నటికిని చెడిపోడు అను స్మృతి ననుసరించి అపాయమేమియు లేదు; అందుచేత, దీనినెట్లు తరింతును? ఏమి? అని భయపడకుము.

ఈ విధముగ ముందుగ ఓదార్చి, ‘కతమో అస్త్యుపాయ' అను ప్రశ్నకు సమాధానముగ " సంసారసింధో స్తరణే అస్త్యుపాయః" అని చెప్పుచున్నాడు.

ఆ విషయమున బాగుగ విశ్వాసము కలుగుటకై ఆ ఉపాయమును సప్రమాణముగ చెప్పు చున్నాడు. ఏ ఉపాయముచే, ఈ సంసార సింధువు యొక్క, పారం= అంతమును, యతయః = ప్రయత్నశీలురగు సన్యాసులు, పొందినారో ఆ మార్గమునే నీకు ఉపదేశింతును.

అవ. అట్టిమార్గమును గూర్చి వినుటయందు ఎక్కువ ఆసక్తి కలుగుటకై సామాన్య రూపమున మరల ఆ ఉపాయమును చూపు చున్నాడు

mā bhaiṣṭa vidvaṃstava nāstyapāyaḥ
saṃsārasindhōstaraṇē'styupāyaḥ ।
yēnaiva yātā yatayō'sya pāraṃ
tamēva mārgaṃ tava nirdiśāmi ॥ 45॥

Some of our hymns, like Hanuman Chaalisa assure us that "bhoota pisaacha nikata nahi aavai" which means by reciting the hymn bhoota and pisaacha will be kept away. Here bhoota is not one of pancha bhootas (water, earth, fire, air, ether). The Andhra Bharati dictionary gives the following definition for bhoota: "A ghost, a demon, a powerless spirit supposed to haunt a cemetery, being the spirit of a bad man". A pisaacha means an asura or rakshasa.

Many cultures believe that spirits come from the past and haunt us. Shakespear's Macbeth is an illustration of the influence of spirits in impairing the mind resulting in tragedy. An exposition of spirits and goblins can also be found in the "Harry Potter" books and movies.

Not all spirits are bad. Benign spirits are like fairies that do good. Many westerners believe in "tooth fairies" that are supposed to relieve suffering when kids are teething.

When Bhakta Ramadas, at an advanced age, was apparently given a choice to accompany Lord Rama to his abode, he chose to stay back as a spirit in Bhadrachala where the temple he built for Lord Rama is still present.

Is the spirit same as atma? A spirit can be understood as the soul with unfulfilled desires or entanglements with family and friends. Atma is transcendental, all pervading and second to none. A spirit manifests after the prana exits a jeeva. Whereas atma exists at all times and "changes bodies like changing clothes" as Lord Krishna said in Gita.

In our scripture there is a story about Brahmarshi Viswamitra who created trisanku swarga (a heaven called Trisanku), with all the amenities of swarga ruled by Indra, when King Trisanku could not ascend to swarga with his physical body. Nowadays trisanku swarga means living in limbo. It illustrates the human desire vs. divine order when we believe that our bodies are the atma like charvakas or materialists.

Overall, rishis like Tulasidas assure the reader of their hymns that he won't come under the bad influence of spirits. When bad influence happens, there will be negative outcomes in life or worse loss of morality and dharma.

The sloka says those who perform good deeds, also known as samaritans, won't go astray in life. A Guru is such a good samaritan who guides the disciple in the path of moral rectitude. Since morality is dependent on time and place (desa kaala), changes from yuga to yuga, regulates behavior, unlike dharma which is based on smruti and forever, a Guru's guidance is indispensable to become a morally upright sadhaka along with the necessary equipment to cross the river of samsara(bondage).

Is America Heaven and India Hell?

Many in India say "America is Heaven and India is Hell". It results in the act of applying for an American visa that, of late, has become a bone of contention between America and India. Without talking about my experience per se, there is some truth to the statement that "America is Heaven". However, Vedanta has a different viewpoint. Sri D.S.Subbaramayya in one of his phenomenal works provides logic about the things that are existent or non-existent. He translated it from Asthakhyativadin in smruti to english. I have taken the liberty of modifying a bit. Here it is:

Here it is questioned as to what this capacity of gnana which makes the Heaven appear, relates itself to. If to the Heaven, is this Heaven produced or only made known by this capacity of gnana?

It cannot be the produced since that is unintelligible in the case of the Heaven. Nor is it what is made known since no other gnana is known other than that which makes manifest.

There is no second gnana in evidence to certify such a revelation on the part of the first gnana; if it is there, then what is thus revealed being Heaven, and requiring its relation to the new gnana to be explained, infinite regress would result.

Nor can it be said that it is both viz., that it is the very essence of gnana to produce as well as manifest the Heaven, for there can be no relation between existence and a Heaven.

It cannot be said that the relation of gnana which is existence, to that which is Heaven is that the former is determined as being under the control of what is Heaven, for, the Heaven cannot bring about any speciality in the gnana which, therefore, cannot be under the control of the Heaven.

If it does bring about any speciality, then its Heavenliness is contradicted since according to the Asatkhyativadin, practical efficiency is the criterion of existence.

If it is said that it is the very nature of gnana not to appear apart from the Heaven and that nothing whatever is brought about by the Heaven, then it would be ridiculous since without any cause the gnana would have to be partial to what does not exist.

Nor can it be said that gnana causes something to abide in the Heaven as its support, for what is Heaven cannot be the support of anything.

Hence absolute Heaven cannot be an object of experience.

Viveka Sloka 43-44 Tel Eng

తథా వదంతం శరణాగతం స్వం
సంసారదావానలతాపతప్తమ్ ।
నిరీక్ష్య కారుణ్యరసార్ద్రదృష్ట్యా
దద్యాదభీతిం సహసా మహాత్మా ॥ 43 ॥

విద్వాన్ స తస్మా ఉపసత్తిమీయుషే
ముముక్షవే సాధు యథోక్తకారిణే ।
ప్రశాంతచిత్తాయ శమాన్వితాయ
తత్త్వోపదేశం కృపయైవ కుర్యాత్ ॥ 44 ॥

ఉపదేశ విధి

మహాత్మా - మహాత్ముడైన ఆ గురువు, తథా = ఆ విధముగా, వదంతం - పలుకుచున్నట్టియు, స్వం-తనను, శరణా గతం - శరణ జొచ్చినట్టియు, సంసారదావానలతాపతప్తం - సంసారదావాగ్ని యొక్క తాపముచే తపింపచేయబడిన ఆ శిష్యుని, కారుణ్యరసార్ద్ర దృష్ట్యా = కారుణ్య రసముతో, ఆర్ద్రమైన దృష్టితో, విరీక్ష్య - చూచి, సహసా - వెంటనే, అభీతిం = అభయమును, దద్యాత్ - ఈయవలెను.

హాః = ఆ, విద్వాన్ - విద్వాంసుడైన గురువు, ఉపసత్తి మీయుషే - తననుసమీపించినట్టియు, ముముక్షవే - మోక్షేచ్ఛ కలిగినట్టియు, సాధు - బాగుగా, యథోక్త కారిణే - చెప్పిన ప్రకారము శాస్త్రోక్త కర్మాణికమును చేయునట్టియు, ప్రశాన్త చిత్తాయ - శాంతమైన చిత్తము కలిగినట్టియు, శమాన్వితాయ = శమముతో కూడిన, తస్మై - ఆ శిష్యునకు, కృపయా = దయతో, తత్త్వో పదేశం = తత్త్వోపదేశమును, కుర్యాత్ ఏవ - తప్పక చేయవలెను.

శిష్యుని అంతరమగు (అంతరంగమునకు సంబంధించిన) అధికారము అతని మాటలద్వారా మాత్రమే తెలియునుగాన, వాటిద్వారా అతడు అధికారియని తెలిసికొనిన పిమ్మటనే గురువులు అభయ దానోపదేశాదులను ఈయవలెనను విషయము. "తథావదనం” ఇత్యాది వాక్యముచే సూచితమైనది.

మహాత్మా= క్షుద్రబుద్ధికానివాడు, 'వెంటనే అభయమును ఈయవలెను' అని చెప్పుటచే భయము చెందిన వారి భయమును వెంటనే తొలగించవలెను అని సూచింపబడినది. అభయము చెందినవారి భయము తొలగిన పిమ్మటనే పురుషునకు ఉపదేశింప బడిన విషయమును గ్రహించు సామర్థ్య ముండును.

భయపడిన వాని భయము చాలకాలముండునట్లు ఊరుకొనరాదు అని సూచించుటకై `సహసా' అనుపదము ప్రయోగింపబడినది. భయపడిన వానికి ముందుగ అభయప్రదానముచేసి పిమ్మట అధికారానుసారముగ ఉపదేశము చేయవలెను అని విద్వానిత్యాది శ్లోకములో చెప్పుచున్నాడు.

విద్వాన్, బ్రహ్మవేత్తలలో గొప్పవాడగు గురువు, సాధుయథోక్తకారిణే - విహితానుష్ఠానమును చక్కగ చేయువాడు. ఇట్లు చెప్పుటచే శిష్టత్వము సూచితమైనది.

నావిరతో దుశ్చరితాన్నా శాన్తో  నాసమాహితః,

నాశాన్తమానసోవాపీ ప్రజ్ఞానేనై సమాప్నుయాత్,

అని శ్రుతిననుసరించి శిష్యునియందు శ్రోత్రి యత్వము, పాపరహితత్వము, మోక్షకామభిన్న కామ శూన్యత్వము అనునవి ఆవశ్యకములని భావము.

ప్రశాన్త చిత్తాయ - దేహము మొదలు బ్రహ్మవరకునుగల భోగ్య వస్తువులనుండి విరక్తుడై, తన లక్ష్యమునందు స్థిరముగనున్న మనస్సు కలవాడు, బాహ్యేంద్రియములను నిగ్రహించుకొన్నవాడు, విశేషణమగు శమాదిషట్కము సూచితమైనది.

వైరాగ్యాది గుణమండితుడగు అట్టి శిష్యునకు, కృపయా ఆతని దుఃఖమును తొలగింప వలెనను ఇచ్ఛచేత, ఆప్తకామునకు మరియొక విధమగు కోరిక ఏదియు ఉండదు కదా?

'ఏవ' అను దానిని 'కుర్యాత్ ' అను పదముతో అన్వయించి "తప్పక చేయవలెను" అను నర్ధము చెప్పవలెను.

అధికారి లభించినపుడు ఔదాసీన్యము వహింపరాదు. సత్పాత్రకు ఉపదేశింపబడిన బ్రహ్మవిద్య లోకానుగ్రహమునకై సుప్రతిష్ఠితమగును అని భావము.

ఈ విధముగ - సర్వానర్ధములకు హేతువగు అవిద్యను తొలగించెడి బ్రహ్మవిద్యాపారంపర్యమును అవిచ్ఛిన్నముగ కాపాడుట తన శిష్యుని బంధమునుండి విడిపించుట అనునవి ఉపదేశమునకు ఫలములని తాత్పర్యము.

ఈ ప్రకరణ గ్రంథమున ప్రతిపాద్యమగు విషయము శ్రోతలబుద్దిలో చక్కగ ప్రవేశించుటకై గురుశిష్య సంవాద రూపమున ప్రారంభము చేయబడినది.

కావుననే శ్రుతులందు గూడ అక్కడక్క డ అఖ్యాయికలు కానవచ్చుచున్నవి. ఈ విధముగ చెప్పుటచే గురువు యొక్క లక్షణము, శిష్యుని లక్షణము, ప్రశ్నింపవలసిన అన్ని విషయములు మనకు అనాయాసముగ తెలియును.

అప. పరమకారుణికుడగు గురువు " కథం తగ్గేయం భవసింధు మేలి.." ఇత్యాది వాక్యమున సూచితమగు శిష్యునకు కలిగిన భయమును వెంటనే తొలగింపవలెనను అభిలాషతో చెప్పుచున్నాడు.

tathā vadantaṃ śaraṇāgataṃ svaṃ
saṃsāradāvānalatāpataptam ।
nirīkṣya kāruṇyarasārdradṛṣṭyā
dadyādabhītiṃ sahasā mahātmā ॥ 43॥

vidvān sa tasmā upasattimīyuṣē
mumukṣavē sādhu yathōktakāriṇē ।
praśāntachittāya śamānvitāya
tattvōpadēśaṃ kṛpayaiva kuryāt ॥ 44॥

Before diving into this sloka, it helps to understand the phrase "prana prayaana bhava bheeti hara" in our hymns. When praana (life force commonly called breath made of paana, apaana, vyaana, udaana, samaana) leaves the body, it is believed that the jeeva assumes a sookshma sareera (subtle body) and travels to whichever loka his karma ordains. So the rishi is saying by reading his hymn, we will overcome the fear of praana leaving our sthoola sareera (gross body) and traveling to whatever destination.

There is a practical way of looking at it as prayaana bheeti or the fear of traveling (hodophobia). In Sankara's era, there were horse-drawn chariots, ox-drawn carriages, palanquins, etc. using which people traveled on land.

On the other hand, Sankara traveled on foot aa setu himachala, with a zeal and purpose disregarding the risk to his life posed by wild animals, venomous reptiles, etc. when ordinary mortals feared for life.

On water, one traveled on boats that are subject to natural forces. Further there was a widespread belief there are seven seas (sapta samudra) around bharata varsha. So crossing the 7 seas, even with sturdy boats and able bodied men at the oars, the boat can capsize in a gale or storm or hitting an iceberg (like Titanic mishap in 1912).

It is also believed for the aforementioned reasons, dwijas kept away from crossing the seas by any means. Whether they are correct or wrong in their assumption, the crossing of any water-body like a Ganga that is flowing down from Himalayas or Godavari that is merging with the eastern sea requires overcoming hydrophobia. One can be a great swimmer and think that he can cross a water-body with tireless effort. Without Lord's help, such a venture can be catastrophic when attacked by a crocodile with no boat around to save. Remember to make his mother acquiesce to him taking sannyasa (renunciation), Sankara pretended to have been caught in the jaws of a crocodile!

It is only in the recent centuries, after Industrial Revolution, that sages like Swami Vivekananda ventured on steam powered ships to go to far away lands (1893) and led the way for others to follow. Therefore, there is risk to life during tavel of any mode and aforementioned hymn makes relevant plea to the Lord for protection

In this sloka, Sankara is saying a qualified Guru gives abhaya (assurance) to a disciple who approaches with phobias, melancholy and fear of samsara (bondage) when he declares complete saranagati (surrender). The Guru only expects such a disciple to be a mumukshu (interested in liberation), of serene mind and have sama, dama, uparati, titeeksha, sradha, samadhana the 6 qualities ranging from control of senses to ability to concentrate and faith in Guru's upadesa.

Viveka Sloka 42 Tel Eng

కథం తరేయం భవసింధుమేతం
కా వా గతిర్మే కతమోఽస్త్యుపాయః ।
జానే న కించిత్కృపయాఽవ మాం ప్రభో
సంసారదుఃఖక్షతిమాతనుష్వ ॥ 42 ॥

ఏవం : ఈ, భవసిస్థుం - సంసారసముద్రమును, కథం = ఎట్లు, తరేయం - దాటగలను ?, మే = నాకు, కా - ఏమి, గతిః - గతి ?, కతమః - ఏ, ఉపాయః - ఉపాయము, అస్తి = ఉన్నది?, కించిత్ - ఏమియు, న జానే - ఎరుగను, ప్రభో -ఓస్వామీ, కృపయా = దయతో, మాం-నన్ను, అవ - రక్షింపుము, సంసారదుఃఖక్షతిం - సంసారదుఃఖము యొక్క నాశనమును, అతనుష్వ = చేయుము.

ఈ విధముగ అనేక విధములగు నివారింప శక్యము కాని దుఃఖముల సముదాయముచే వ్యాప్తమైన సంసారసముద్రమును ఎట్లు దాటుదును? ఈ విధముగనే ఉన్నచో నాకు ఏమి గతి ? నాకు ఏమి లభింపనున్నది? సర్వవిధముల దుఃఖమే అని తాత్పర్యము.

అందుచే ఈ సంసారసముద్రమును దాటుటకు ఏ ఉపాయమున్నది? నాకు మాత్రము ఏదియు కనబడుటలేదు. భీరుడనైన నన్ను రక్షింపుము. ఈ రక్షణమునే 'సాంసారదుఃఖక్షతి మాతనుష్వ ' అని చెప్పుచు స్పష్టీక రించుచున్నాడు. ఈ సాంసారిక దుఃఖమును సమూలముగ నశింప జేయుము అని యర్థము.

అప. ఇపుడు శ్లోకద్వయముచే గురువుయొక్క కర్తవ్యమును చెప్పచున్నాడు…

kathaṃ tarēyaṃ bhavasindhumētaṃ
kā vā gatirmē katamō'styupāyaḥ ।
jānē na kiñchitkṛpayā'va māṃ prabhō
saṃsāraduḥkhakṣatimātanuṣva ॥ 42॥

In our hymns we come across the phrase "Rajya Pradayini" which translates to "donor of kingdom". These days the probability of such a wish coming true is nil. So what does the rishi mean?

To answer the question we turn to Saint Tyagaraja who sang

Rama bhakti samrajyam
E manavula kabbeno manasa!

Which means, "O mind, who will obtain the kingdom called devotion to Lord Rama!". Several other references exist where devotion toward the Lord is considered as the ultimate kingdom to be had. Thus, devotees of the Lord are the Kings and Queens of their own right.

A sadhaka devoted to a Guru will, therefore, be rewarded with a kingdom of liberation where he is the king and the Lord is the emperor. Before progressing to that stage the sadhaka has to overcome samsara (bondage).

So in this sloka a neophyte is saying to the Guru, "At this juncture I see life as melancholic for the samsara awaits me. Is there a solution to overcome it? Can't you destroy the samsara which is the greatest cause of misery to me and the biggest obstacle to overcome?".

In other words the sadhaka is praying to Guru to guide him so that he can overcome his melancholy and all the vicissitudes in the path to liberation. Further he seeks the kindness and generosity of the Guru. This means Sampoorna Saranagati which is total surrender.

We see saranagati even in Bhagavad Gita in the case of Arjuna who declared his complete surrender to Lord Krishna. Similarly, Bhagavata's Gajendra (Elephant King), caught in the jaws of a crocodile, completely surrendered himself to Lord Vishnu, who until that moment allowed the Gajendra to experience pain for his past karma.

The Lord takes over the complete responsibility of nurturing and liberating when a devotee says anyatha saranam naasti -- "there is no one but you who can save me and to whom I completely surrender".