Viveka Sloka 17 Tel Eng

వివేకినో విరక్తస్య శమాదిగుణశాలినః ।
ముముక్షోరేవ హి బ్రహ్మజిజ్ఞాసాయోగ్యతా మతా ॥ 17॥

వివేకనః =వివేకముకలవాడును, విరక్తస్య =వైరాగ్యవంతుడును, శమాదిగుణశాలినః - శమాదిగుణములతో ఒప్పువాడును, ముముక్షోరేవ = మోక్షేచ్ఛకలవాడును అగు పురుషునకు మాత్రమే, బ్రహ్మజిజ్ఞాసాయోగ్యతా - బ్రహ్మజిజ్ఞాసచేయు అధికారము, మతా - చెప్పబడినది.

వివేకాదులు స్వరూపము మున్ముందు మూలముననే స్పష్టము కాగలదు.

జ్ఞాతుం—తెలిసికొనుటకు, ఇచ్ఛా-కోరిక, జిజ్ఞాస, బ్రహ్మను తెలిసికొనవలెననెడు కోరిక, జిజ్ఞాస బ్రహ్మజిజ్ఞాస- జిజ్ఞాసాపదము "జ్ఞా." ధాతువునకు "కోరుట" అనునర్థమున 'సన్' ప్రత్యయమును చేర్చుటచే ఏర్పడినది. 'సన్' ప్రత్యయార్థమైన "ఇచ్ఛ"కు ఆత్మ సాక్షాత్కార పర్యంతమగు జ్ఞానము కర్మ.

జిజ్ఞాసయనగా బ్రహ్మ సాక్షాత్కార పరమావధికమగు జ్ఞానమును కోరుట.

ఈ పదమునకు లక్షణచే "విచారణ" అని యర్థము, లక్షణావృత్తిచే జిజ్ఞాసాపదార్థమైన బోధితమగు విచారణకు అఖండాకార వృత్తియందు ప్రతిఫలించిన చైతన్యము ఫలము. ఇట్టి విచారణ చేయుటకు పూర్వముగూడ సామాన్య రూపమున బ్రహ్మ జ్ఞానము ఉండవచ్చును. కాని ఇట్టి అఖండాకారవృత్తి ప్రతిఫలిత చైతన్య రూప ఫలమును సంపాదింపవలె నన్నచో -

దద్యాన్నావసరం కించిత్ కామాదీనాం మనాగపి,

ఆసుప్తే రామృతేః కాలం నయేద్వేదాన్త  చిన్తయా.

కామాదుల కేమాత్రమును అవకాశము ఈయరాదు. నిద్రించువరకును, మరణించువరకును గూడ కాలమును వేదాన్త చిoతతో గడపవలెను అనిచెప్పిన అవిచ్ఛిన్న వేదాన్త విచారము అవశ్యకము.

దేహాత్మజ్ఞానవద్ జ్ఞానం దేహాత్మజ్ఞానబాధకమ్, 

ఆత్మన్యేవ భవేద్యస్య స నేచ్ఛన్నపి ముచ్యతే.

దేహమే ఆత్మయనెడు జ్ఞానమువలె ఎవనికి దేహాత్మ జ్ఞానమును బోధించు జ్ఞానము ఆత్మవిషయమున మాత్రమే కలుగునో అతడు ఇష్టములేకున్నను మోక్షము పొందును అనిచెప్పిన జ్ఞానమును కలిగింపగలిగినది అట్టి విచారణే.

అవ. ఇట్టి విచారణను కలిగించు ఇచ్ఛయు, అందుకు యోగ్యతయు, వివేకాది సాధనములు కలవానికి మాత్రమే కలుగును గాని ఇతరునకు కలుగదు అను ఏవకారసూచితమగు అర్థమును అన్వయముఖమునను, వ్యతిరేకముఖమునను గూడ స్పష్టీకరించు చున్నాడు.

vivēkinō viraktasya śamādiguṇaśālinaḥ ।
mumukṣōrēva hi brahmajijñāsāyōgyatā matā ॥ 17॥

Sankara is giving specific qualifications for a mumukshu. In addition to all things said and done in the previous verses, one has to have viveka or extraordinary intelligence which gives the ability to make a choice between action and inaction, discriminate between real and unreal, ascertain what is permanent and impermanent. budhi that sits above mind and chitta , the store of memories, are necessary to endow viveka.

Suppose a person made a resolution to become a mumukshu. As Sankara prescribed, he would constantly think about brahman in his wakeful time. After a few days he would find it hard as brahman is nirguna or without attributes. He might try painting the form of brahman, which is beyond imagination, on a canvas in vain.

The physicists who study blackholes are in a similar quandary. A blackhole does not emit any light but absorbs all light and matter around it. The only way to identify a blackhole in a telescope is by studying the accretion disc around it which resembles a whirlpool of light funnelling down the blackhole. The mystery is deepened when the other end of the blackhole could not be ascertained. It is thought all the matter absorbed by the blackhole makes it grow bigger. So the space is littered with blackholes including one at the center of our milky way galaxy. What more can we say about such inscrutable objects other than Lord Siva's ganas that are doing layam?

Having a single-track mind is harder than imagined. A samsari has to balance his time between household chores and external activities. So the probability for the thought of brahman crossing his mind at every respite is very low. So, many samsaris resolve to their fate of rebirth and try to do their best with duties ordained by vedas. A sannyasi, on the other hand, has all the time in the world to brood over brahman but spends it on gathering biksha to survive. These are two extreme examples. There has to be a happy in between medium to contemplate over brahman at all times. Hence the mumukshu Sankara described is a rare specimen.

Sankara uses the phrase brahma jignaasa which means keen interest in brahman. What about other references such as paramatma to the same unfathomable entity? They seem synonymous with common attributes such as omnipresence, omnipotence, omniscience and so on. In Bhagavata Skandha 10, Arjuna takes a vow to protect the newborn of a brahmin whose children met with death soon after delivery, but fails to do so despite creating a barrier with arrows around the brahmin's wife. As a result Arjuna becomes distraught and melancholic. Lord Krishna takes Arjuna along to a place beyond the visible universe to visit paramatma who said, addressing Lord Krishna, "I brought you here on a pretext as I wanted to see you. You are of my form. For restoring dharma you were born on earth. Complete your mission and merge with me". Saying so he handed over all of the children of the brahmin. This shows that there is a godhead that is superior to Lord Krishna.

Sankara, who emerged much after the Bhagavata period, established "brahman" devoid of form, gunas and attributes as the ultimate without a second (adviteeya). This is essential for his mission to spread advaita in the midst of polytheism that was prevalent in his era. With the hypothesis of brahman, Sankara became the quintessential scientist by employing logic, empiricism and thought experimentation and stood as the god-father for all the scientific evolution that continues to this day.

The brahman espoused by Sankara is the substratum on which the play of the universe by the jivas is enacted for its pleasure. When we look at stars, galaxies and such with a scientific eye, we see our earth as a speck in comparison. One can imagine how insignificant a jiva, who shares the earth with countless other jivas, is in this universe. All of our petty squabbles amount to a naught. Not to be discouraged, every jiva has atma that is not different from paramatma. So Sankara employed paramatma in the context of jivatma and brahman when describing the universe. Is that dwaitam?

Consider a magician performing a rope trick whereby he ascends a vertical rope and disappears into the sky only to resurface, moments later, amidst his audience. This is an illustration to show that a magician's magic is not apart from himself. They both share the same existence in terms of time and space. Similarly the paramatma and brahman are references to the same entity. Whereas the magician used magic, the creator used maya.

To know brahman, Sankara wants us to acquire the shatsampatti or sama-dama-uparati-titeeksha-sraddha-samadhana and so on. However, a mumukshu is one seeking liberation now and here. He wants immediate returns for the energy expended in following the sign posts of Sankara. That will come depending on how soon one involved with many avocations and relationships that are pleasant to the senses and mind, gives them up (viraktasya) Where to start? How to do? These questions will be answered by the jagat guru in the subsequent slokas.