Viveka Sloka 50-51 Tel Eng

శిష్య ఉవాచ:-

ప్రశ్న నిరూపణము

కృపయా శ్రూయతాం స్వామిన్ప్రశ్నోఽయం క్రియతే మయా ।
యదుత్తరమహం శ్రుత్వా కృతార్థః స్యాం భవన్ముఖాత్ ॥ 50 ॥

శిష్యః = శిష్యుడు, ఉవాచ - పలికెను, హే స్వామిన్ - ఓస్వామి, కృపయా = దయచే, శ్రూయతాం - వినబడుగాక, మయా - నాచే, ఆయం - ఈ, ప్రశ్నః = ప్రశ్న, క్రియతే - చేయబడుచున్నది, యదుత్తరం = దేనికి వమాధానమును, భవన్ముఖాత్ - నీముఖము నుండి, శ్రుత్వా = విని, అహం = నేను, కృతార్థః = కృతార్ధుడను, స్యాం= అగుదునో .

మొదట సవినయముగ తెలుపకుండగ గురుసన్నిధిలో ప్రశ్న వేయగూడదు అనెడు శిష్యధర్మము దీనిచే బోధింపబడినది. “ప్రశ్నో అయం క్రియతే మయా" అని మొదట చెప్పక, ముందుగ “కృపయా శ్రూయతామ్”, అని ప్రార్థించి, పిదప అట్లు చెప్పుటచే తనపై దయాభివృద్ధి కలుగుటకై మనోమార్దవము, శీఘ్రముగ తెలిసికొనవలె ననెడి అభిలాషము సూచిత మగుచున్నవి.

"భవన్ముఖా ద్భృత్వా " అని చెప్పుటచే తనకు వేరే ఎవరును శరణము లేరు అను విషయము సూచింపబడినది.

అవ. ఇపుడు ప్రశ్నించుచున్నాడు

కో నామ బంధః కథమేష ఆగతః
కథం ప్రతిష్ఠాస్య కథం విమోక్షః ।
కోఽసావనాత్మా పరమః క ఆత్మా
తయోర్వివేకః కథమేతదుచ్యతామ్ ॥ 51 ॥

బంధః - బంధమనగా, కోనామ - ఏది?, ఏషః = ఇది, కథం - ఎట్లు, ఆగతః = వచ్చినది?, అసౌ - దీనికి, ప్రతిష్ఠా = స్థితి, కథం = ఎట్లు?, విమోక్షః - దీనినుండి మోక్షము, కథం - ఎట్లు?, అసౌ = ఈ, అనాత్మా = అనాత్మ, కః - ఏది?, ఆత్మా = ఆత్మ, క= ఏది, తయో - ఆ రెండింటి యొక్క, వివేకము, కథం = ఎట్లు ?, ఏతత్ - ఇది, ఉచ్యతామ్ - చెప్పబడు గాక

బంధ స్వరూపము తెలిసినచో, తగు ఉపాయములచే దానిని అనాయాసముగ తొలగించుకొన వచ్చునుగాన ముందుగా "కోనామ బంధః" అని బంధస్వరూపమును గూర్చి ప్రశ్నించుచున్నాడు.

“కథమేష ఆగతః' అని దానికి కారణమును ప్రశ్నించుచున్నాడు.

'కథం ప్రతిష్ఠాస్య' అని దానిస్థితికి కారణమును ప్రశ్నించుచున్నాడు.

అస్య = ఈ బంధము యొక్క ప్రతిష్ఠా = చిరకాలము స్థితి, కథం-ఎట్లు; ఏ కారణము చేత ? విమోక్షః - నివృత్తి.

పరమాత్మవైన నీకు అనాత్మబంధమున్నది అని గురువు చెప్పియున్నాడు. అందుచే ఆ అనాత్మయేది? పరమాత్మయేది? అని ప్రశ్నించుచున్నాడు.

'తయో ద్వివకోదిత' అని గురువు చెప్పుటచే అనాత్మ , పరమాత్మ భేద జ్ఞానము ఎట్లు జరుగును ? ఈ విషయమంతయు విస్తరముగ చెప్పుడు అని పల్కినాడు.

శ్రీచరణులు సంగ్రహముగ పరమాత్మనగు నాకు అజ్ఞానమువలన అనాత్మబంధము వచ్చిన దని చెప్పుటచే, ఇది ఎందులకు వచ్చినదో కొంచెము తెలిసినట్లున్నది. అట్లే వాటి వివేకము వలన కల్గిన జ్ఞానాగ్ని అజ్ఞానకార్యమును సమూలముగ దహించి వేయును అని చెప్పుటచే, మోక్ష మెట్లుకలుగును అను విషయము కూడ కొంచెము తెలిసినట్లే ఉన్నది.

శబ్ద మాత్రమును వినుటచే కొంచెము అర్థము తెలిసినట్లు ఉన్నను ఆ విషయమున సందేహము లన్నియు తొలగుటకు విస్తరముగ చెప్పినగాని, బంధస్వరూపము, దానిస్థితికి కారణము, ఆత్మానాత్మవివేకము పూర్తిగా తెలియవు.

అందుచే ఈ విషయమునంతను బాగుగా తెలిపి దీనదీనుడనైన నన్ను కృతార్థుని చేయవలెను అని భావము.

అవ. ఈ ప్రశ్న వైఖరిచేతను, వెనుకనే తెలిసిన త్రికరణశుద్ధి చేతను, ఈతనికి బ్రహ్మవిద్యయందు ఉత్తమాధికారమున్నదని తెలిసి కొని (గురువు) అతనికి వెంటనే బ్రహ్మవిచారమున ప్రవేశము కలుగుటకై శ్లాఘించుచున్నాడు.

మహాత్ముడగు బ్రహ్మవిదుత్త మునిచే శ్లాఘితుడైనచో, తన మనస్సులో నున్న దుఃఖమునంతను తొలగించుకొని, విచారాభిముఖమగు మనస్సు కలవాడై తాత్పర్యబుద్ధితో పరమాత్మ విచారముచేసి వెంటనే కృతార్థుడగును అని భావము.

siṣya uvācha 

kṛpayā śrūyatāṃ svāminpraśnō'yaṃ kriyatē mayā ।
yaduttaramahaṃ śrutvā kṛtārthaḥ syāṃ bhavanmukhāt ॥ 50॥

kō nāma bandhaḥ kathamēṣa āgataḥ
kathaṃ pratiṣṭhāsya kathaṃ vimōkṣaḥ ।
kō'sāvanātmā paramaḥ ka ātmā
tayōrvivēkaḥ kathamētaduchyatām ॥ 51॥

The disciple, ever humble, asks in a passive voice let his query be heard by the Guru. It is considered arrogant for one who has just started sadhana to pose a direct question to an elder let alone someone donning a Guru's mantle.

The questioner also hides his impatience for a quick answer and release from his ignorance. He indicates his helplessness in his speech as there is no one else to turn to assuage his misapprehensions and clear doubts lurking in the deep recesses of his mind.

One would think the norm in the bygone era was a farmer's son became a farmer, a trader's son became a trader and so on. In the Chandogya upanishad the story of Satyakama illustrates that a son of a servant maid, called Jabala, could seek tutelage under the rishi Haridrumata Gautama. So anyone approaching a Guru need only have the qualities of humbleness, curiosity about the true nature of the world, fear of bondage and yearning for moksha.

As the Guru acquiesces, the disciple shoots rapid fire questions:

What is bondage? How did it originate? How does it exist? How to be free from it? What is non-Self? How to tell Self from non-Self?

For those advanced in sadhana, answering them is trivial.

"Bondage is samsara or what we call relationships such as friends and family members. It has originated with the universe. It exists for as long as the soul doesn't attain moksha. To be free from it requires renunciation. One has to reject everything non-Self to arrive at Self".

But they barely scratch the surface, and give raise to several more questions about samsara, soul, and moksha which are transcendental as far as the disciple is concerned.

It was said that the entire sadhana of Ramana Maharshi started as a child with a basic question "Who am I?" So vicharana or analysis can begin with the simplest of doubts leading upto the grand stage of vedanta.

Before Artificial Intelligence became common, researchers built "Deep Models", inside computers, of various physical and chemical laws based on which the universe operates. They took over a lifetime of effort and are still under construction.

Furthermore, modern AI is built by "digesting" the content of the entire world-wide web. The hope is in addition to knowing about the existing concepts, AI will be able create new concepts, develop new modes of explanation and reasoning.

Those acquainted with animations such as cartoon shows, can relate to how the animated creatures move like real ones. Notably, the gravity, inertia, motion under the application of force, etc. are captured more or less perfectly for a seamless presentation of the creatures imitating their non-virtual counterparts.

The fact is, it takes hundreds and thousands of programmers and artists to create AI models and animations. Vedantins, counting since 5000 years ago, constitute a fraction of them. They learnt from Vedas and Gurus all about virtual reality without using a computer or a smart phone!