Vidura Neeti Part 5

గోపాలకులవలె ఆందరినీ దేవతలు అనుక్షణం రక్షిస్తూ ఉండరు, వా రెవరిని రక్షించగోరుతారో వారిని సక్రమమార్ధాన నడుపుతారంతే. మానవుడు తన మనస్సును కళ్యాణమార్గాన నడిపితే వాని అభీష్టాలు సిద్దిస్తాయి. కపటవ్యవహారం, మాయోపాయం పాపహేతువులే అవుతాయి.

Like cow herders protecting cows, Devas won't be protecting one at all times. They will only be guiding in morally upright path. When one makes mind traverse on a path of rectitude all of his wishes will be fulfilled. Wickedness, evil acts engender sin.

రెక్కలు రాగానే పక్షులు గూళ్ళు విడిచేటట్లు అంతిమకాలంలో వేదాలు కూడా మనిషిని విడుస్తాయి. సురాపానమూ, కలహమూ, భార్యాభర్తల మధ్య ద్వేషాలు పెంచడమూ, సాంఘిక వైరమూ, కుటుంబజనులలో విభేదాలు పెంచటమూ, స్త్రీ పురుపులమధ్య వివాదమూ, రాజుతో వైరమూ ఉచితంకాదు.

Just as chicks fly away from the nest, vedas leave a man in the throes of death. Intoxicants, bickering, enmity with society and family members, argument between men and women, dispute with the king are not recommended.

సాముద్రికుడూ, చోరుడై వ్యాపారంచేసేవాడూ, జూదరీ, వైద్యుడూ శత్రువూ, మిత్రుడూ, నటకుడూ సాక్షులుగా పనికి రారు. స్వాధ్యాయమూ, మౌనమూ, అగ్నిహో త్రమూ , యాగానుష్టానమూ భయవిదూరకాలు.

A navigator of seas, one doing business like a thief, a gambler, a physician, an enemy, a friend, an actor should not be used as witnesses. Self study, silence, fire ritual, practice of yoga will remove all fears.

ఇళ్ళకు నిప్పుపెట్టేవాడు, విషం త్రాగించేవాడూ, జారులవల్ల కలిగిన సంతానధనం తినేవాడూ, సోమరసం విక్రయించేవాడూ, శస్త్రాలు నిర్మించే వాడూ, మోసగాడూ, మిత్రద్రోహీ, పరస్త్రీ ల౦ప

An arsonist, one who makes others drink poison, one who enjoys the wealth of children from an adulterer, one who sells the fruit of a yagna, a cheater, a betrayer should not be befriended.

సత్పురుష సాంగత్యంవల్ల యీ గుణనంపదలు లభిస్తాయి. తపో, యజ్ఞ, దానాధ్యయనాదులు సజ్జన సాంగత్యంవల్లనే కలుగుతాయి. సజ్జనులు సత్య వ్రతంతో మృదుస్వభావంతో కోమలహృదయులై ఇందియనిగ్రహంతో చరిస్తారు. దంభాచారి తపో, దాన, యజ్ఞాధ్యయనాలను భేషజానికి సేవిస్తాడు. దయ, క్షమ, నిర్లోభము, సత్యము ఉత్తములనుష్టిస్తారు.

Penance, yagna, giving alms, are possible by befriending men of good character who don't lie, are soft spoken, and are pure in their hearts. A pompous person does penance, conducts yagna, gives alms to enhance his fame. Kindness, forgiveness, free of covetousness, honesty are the attributes of persons with good character.

ప్రభూ! వృద్దులూ గురువులూ లేనిది సభ కాదు. ధర్మం చెప్పలేనివాడు గురువూ, వృద్ధుడూ కాడు. సత్యబద్దంకానిది ధర్మంకాదు. కపటమైనది సత్యంకాదు. సత్య, వినయ, శాస్త్రజ్ఞాన, కులీన శీల, బల, ధన, శూరత్వ, విద్యా మృదుభాషిత్వాలు స్వర్గహేతువులు.

King, a king's court must have elders and gurus. A person who can't teach dharma is unfit to be considered as a guru or an elder. A thing of lie can't be dharma. An evil thing can't be the truth. Truth, humbleness, knowledge about scripture, good character, strength, valor, soft spokenness are means to attain heaven.

నిందితుడెప్పుడూ పాపకర్మలే చేస్తూ తత్ఫలమే పొందుతాడు. పుణ్యాత్ముడు సత్కర్మలే చేస్తూ స్వర్గం చేరుతాడు. పాపకర్మలు బుద్దిని నశింపచేస్తాయి. బుద్ధిశూన్యుడు పాపాచార పరాయణుడే అవుతాడు. అందుచేత థీమంతుడు సత్కర్మలే ఆచరిస్తూ ఏకాగ్రచిత్తుడై పుణ్యకర్మ రతుడౌతాడు, సద్గుణాలను దోషంగా భావించే వాడూ, మర్మస్థానాలను వేధించేవాడూ. దయారహితుడూ, క్రూరుడూ, శఠడూ కష్టభాజనులవుతారు.

One who is censured always performs sins and receives their fruit. A man of good character performs good karma and attains heaven. Sinful behavior destroys intellect. Hence a learned man performing good acts will be an enjoyer of auspiciousness. One who thinks good attributes are a fault, is devoid of kindness, is always sexually inclined, is cruel experiences difficulties.

ధీమంతుడే పండితుడు. ధర్మార్థాలు వానినే పొందు తాయి. పగలంతా పనిచేసినవాడు రాత్రి సుఖంగా నిద్ర పోగలడు, ఎనిమిదిమాసాలూ కష్టపడినవాడు వర్షాకాలం నాలుగునెలలూ సుఖిస్తాడు, వృద్ధాప్యం వచ్చేలోగా తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. పచన మైన అన్నాన్నీ యవ్వనవతియైన స్త్రీని, విజేతయైన శూరునీ, సంసారసాగరం తరించిన తపస్వినీ ధీరులు గ్రహిస్తారు.

A learned man can only be called a pundit. Dharma and wealth accrue to him. One working hard all day can rest well at night. One who works for eight months, will enjoy the rainy season. One has to plan for old age ahead of time. Cooked food, a youthful woman, a victor in a valorous event, an ascetic who discharged his duties as a house holder are beholden by learned men.

అధర్మదోషంవల్ల లభించే సంపదులు నిలబడవు. మరికొన్ని దోషాలుకూడా దాన్ని చేరు తాయి. ఇంద్రియాలను వశపరచుకుని శాసించగల వాడే గురువు. దుష్టులను దండించగలవా డే రాజు. చాటుమాటున పాపాలను చేసినవారిని శిక్షించేవాడే యముడు.

The money earned by not following dharma will not stay for long. A guru is one who controls his senses. One who punishes evil men is a real king. One who performs sinful acts without getting caught will be punished by the lord of death Yama.

బుషుల, నరుల, మహాత్ముల, స్త్రీ దుశ్చరితుల ఉత్పత్తిస్థానాలు మనకు తెలియవు. బ్రాహ్మణ సేవానిరతుడూ, దానశీలుడూ, మృదు స్వబావుడూ, శీలాచారనపంన్నుడూ అయిన ప్రభువు చిరకాలం పృధివిని పాలిస్తాడు. విద్వాంసుడూ శూరుడూ, సేవాధర్మవిదుడూ అయిన వ్యక్తి పృధ్వీ లతనుండి సువర్ణపుష్పం గ్రహించగలడు. ధీశక్తితో చేసే కర్మశ్రేష్ఠమైనది. బాహుబలంతో జరిగేకర్మ మధ్యమమైనది. జఘనకర్మలు అధమాలు. భార వాహకర్మ అధమాధమము.

We don't know about the reproductive organs of rishis, mahatmas, women and immoral people. A king who worships brahmins, gives many alms, is soft spoken, is of good character will rule for a long time A pundit, a valorous person, one interested in servitude will attain golden flowers from the creeper called earth. Karma done with intellect and understanding is the best. Karma done with strength and hard work is second best. Karma done with lust is the worst. Karma done by carrying heavy loads is the worst of the worst.

ప్రభూ! మీరు దుర్యోధన, దుస్సాసన, కర్ణ, శకుని ప్రభృతులపై రాజ్యభార ముంచి ఉన్నతిని శాంతినీ కోరుకున్నారు. గుణసంపన్నులైన పాండవులపై ద్వేషభావం విడిచి పుత్రవాత్సల్యంతో చరించడమే మీకు ఉచితమైన మార్గం అన్నాడు విదురుడు.

King, you are expecting peace and prosperity by giving authority to Duryodhana, Dussasana, Karna, Sakuni and others. Please give up your malice towards Pandavas and treat them like your own children.

మహారాజా! ఈ విషయంలో ప్రాచీనమైన ఐతిహ్యం ఒకటి ఉన్నది. అది దత్తాత్రేయు సాత్య దేవత సంవాదరూపంగా చెబుతారు. అది వినండి.

King, in this regard there is an old teaching based on the conversation between Dattatreya and Saatya Devas.

దత్తాత్రేయమహర్షి ఉత్తమవ్రతంతో పరమ హంసరూపంలో విహరిస్తున్నాడు. అప్పుడు సాత్య దేవతలు వానిని సమీపించి తమను పరిచయం చేసుకుని. మహర్షీ! మేము మిమ్ము శాస్త్రజ్ఞానులుగా ధీమంతులుగా భావిస్తున్నాము. మాకు ఈ సంపూర్ణశక్తియుతమైన సందేశం వినిపించండి-అని అర్థించారు.

Once Dattatreya, a great ascetic, was approached by Saatya Devas and requested him to give them advice.

సాత్యులారా! మనోనిగ్రహమూ, సత్యపరాయణత్వమూ, ధర్మపాలననిరతీ, జీవితాని కవశ్యమైన వని నేను విన్నాను. ధైర్యంతో పురుషుడు హృదయ కవాటం తెరచి ప్రియాప్రియాలను సమదృష్టితో చూడగలగాలి. ఇతరులు నిందించినా తిరిగి నిందించ కూడదు, అందువల్ల ఎదుటివాని క్రోధం వానినే హరిస్తుంది ఆ క్రోధం వారి పుణ్యాన్ని కూడా నశింపచేస్తుంది. పరులను అవమానించరాదు. దురాచారికారాదు, దురభిమానము ఉండకూడదు. మిత్ర ద్రోహము, నీచసంసేవనము ఉచితమైనవికావు.

Dattatreya said "Control of mind, always conducting in truth, ruling with dharma are necessary in life. A bold man should be equanimous about love and hate. One should not reply in kind when blamed. The opponent's hatred will eventually destroy him. It even exhausts his merit. One should not insult others, perform sinful acts, be an egotist. Betraying friends, serving wicked people are to be avoided.

వ్యర్థక్రోధంతో పరుషంగా భాషించకూడదు. కటు వచనాలు మర్మస్టానాలను వేధిస్తాయి. అందుచేత ఎపుడూ పరుషంగా మాట్లాడకూడదు. పరుషంగా భాషిస్తూ పరులను పీడించేవానికంటె దరిద్రుడు లేడు. నిరంతరం దుర్భాషలాడుతూ జీవించేవాని ముఖంలోనే దరిద్రమూ, మృత్యువూ నివశిస్తాయి. మననుగురించి ఎవరైనా పరుషంగా భాషిస్తూంటే, అకారణంగా మననునిందిన్తూంటే వాడు మన పుణ్య ఫలాన్ని పెంపొందిస్తున్నాడని స౦తోషించాలి. వస్త్ర౦ ఏరంగునీటిలో ముంచబడితే అది ఆ రంగునే పొందుతుంది. అదేవిధంగా సజ్జను డైనవానిని దుర్జ నుడు సేవించి సజ్జనుడవుతాడు. మహాతపస్వియై చోరునీ మూర్టుని సేవిస్తే ఆ తపస్వికూడా మూర్థుడూ చోరుడూ అవకతప్పదు. పరిసరాలూ పరిజనులూ తమ ప్రభావాన్ని ప్రసరిస్తూనే ఉంటారు.

One should not talk harshly with rage. Harsh words weaken reproductive organs. There is no one inferior to one who talks harshly. One who speaks harshly, indulges in inauspicious talk is disgusting and is an embodiment of death itself. One who speaks demeaningly about us, blames us without reason, should be considered as increasing our worth and happiness. A cloth receives the color of the liquid it is dipped in. Similarly a bad person serving a man of good character will turn out to be good. An ascetic serving a fool or a thief will become a fool or a thief himself. Surroundings, servants will influence us.

ఇతరుల విషయంలో పరుష ప్రసంగాలు చెయ్యనివాడు, చేయించనివాడు ఇతరులచేత అవ మానితుడైకూడా ప్రతీకారాన్ని తల పెట్టనివాడూ ఏ అవమానమూ పొందకుండా ఇతరులపై ప్రతీకార చర్యలకు పాహసించనివాడూ స్వర్గానికి వస్తూన్నప్పుడు దేవతలు వానికి స్వాగతం పలుకుతారు. మౌనం భాషణంకంటె ఉత్తమమైనది. సత్య వాక్పాలనం మౌనంకంటె లాభప్రదమైనది. ప్రియ భాషణం ద్వితీయస్థానమే ఆక్రమిన్తుంది. సత్యంతో పాటు అది ప్రియంగా ఉంటే, ధర్మసమ్మతం కూడా అయితే ఆ వాక్కు సర్వవిధాలా ఉత్తమ మైనది

Devas welcome to heaven one who doesn't talk harshly; won't seek revenge despite being insulted; won't avenge without being insulted. Silence is better than talk. Honesty is more meritorious than silence. Speaking good is the next best thing. Speech that is honest, meritorious and dharma is the best.

Vidura Neeti Part 6

మానవుడు తాను ఎవరిని సేవిస్తాడో ఎవరినరాలలో మెలుగుతూంటాడో ఎటువంటి పరిణామం వాంఛిస్తాడో అది పొందుతాడు. ఏవిషయాలు మనస్సు నుండి తొలగించాలనుకుంటాడో వాటినుండి విముక్తి పొందుతాడు. ఇందువల్ల వానికి దుఃఖం లేదు. ఒకరిని జయించాలని కాని బాధించాలని

A man gets what he desires depending on whom he serves and what he expects. He will be free from unwanted desires if he exercises free will. One who doesn't wish to conquer others, won't try to blame or praise others will be free from sorrow and happiness. One who wishes the best for others, never wants others to suffer, always speaks the truth, conquers his senses, always is soft-spoken is the best among the men.

కాని ఎవడు భావించడో, ఒకరిని నిందించడానికి ప్రశంసించడానికి ఎవడు ప్రయత్నించడో వాడు విచారసంతోషాలకు దూరంగా ఉంటాడు. అందరి సౌఖ్యాన్నీ కోరేవాడూ, ఎవరికీ అనిష్టం జరగాలని తలంచనివాడూ, సర్వకాలాలయందు సత్యమే పలికే వాడూ, జితేంద్రియుడూ, కోమలస్వభావుడూ,

One who keeps his word, shows empathy without impure thoughts, knows the faults of others is the next best among the men.

ఉత్తమ పురుషుడు. వాగ్దానంచేసి తదనుసారం ప్రవర్తించేవాడూ, నిష్కల్మషంగా సానుభూతిని ప్రదర్శించేవాడూ, ఇతరులదోషాల నెరిగినవాడూ మధ్యముడు. కఠోరశాసనాలతో క్రోధవశుడై సర్వజనులకూ అపకారం తలపెడుతూ, మిత్ర రహితుడై కళంకజీవితం గడిపేవాడు అథముడు.

One who promulgates draconian laws with cruelty, causes harm to others, lives without friends and leads a terrible life is lowest among the men.

తనను తనే శంకించుకుంటూ ఇతరుల వల్ల ఏ ప్రయోజనము జరగదని నిశ్చయి౦చుకొని స్నేహితులకు దూరంగా ఉండేవాడు అధమాధముడు.

One who doubts himself, thinks nothing good will come out of befriending others is the lowest of the lowest among men.

మన ఐశ్వర్యం వృద్ధిపొందాలంటే ఉత్తమ పురుషులతో సాంగత్యంకావాలి. అవసరానుసార౦ అధమజన సంసేవనంకూడా అవసరమే, కాని ఈ అధమపురుషులతో అధికకాలం ఉండరాదు.

To multiply our wealth we have to befriend the best among the men. Depending on the circumstance befriending other kinds of men is alright. But such friendship should not last forever.

మానవుడు దుర్జనసాంగత్య బల౦ వల నిరంతర ప్రయత్నంవల్ల పురుషార్థ ప్రయోగంతో ధనార్జన చెయ్యవచ్చు. కాని తన్మూలంగా వాడు ఉత్తమ పురుషులవల్ల సన్మానం పొందలేడు.

One by befriending the wicked and evil men may become wealthy. But he can't earn the praise of noble men.

ధృతరాష్ట్రుడు:- ధర్మార్థాలను అనుష్ఠించే దేవతలుకూడా ఉత్తమకులంలో జన్మించిన పురుషులనే సమ్మానిస్తారు, ఈ మహాకులీనులనగా ఎవరు?"

Dhrutarashtra asked "The Devas who pursue dharma and wealth will felicitate the best among the men. Who are the men in good lineage?"

విదురుడు:- ప్రభూ! జితేంద్రియుడై యజ్ఞము తపస్సు అన్నదానము సదాచారంతో సాగిస్తూ, మనస్పును వశంలో ఉంచుకొని, వివాహబంధాన్ని పవిత్రంగా నడిపేవాడు, ఉత్తమకులీనుడు, భ్రష్ట్రం కాని సదాచారాలతో తల్లిదండ్రులకు ఏమాత్ర౦ నష్టం కలగకుండా ప్రసన్న చిత్తంతో ధర్మాచార పరాయణుడై, అనృతమాడకుండా వంశాభ్యుదయాన్ని కోరేవాడు మహాకులీనుడు.

Vidra replied "King, one who conquers senses; performs yagnas, penance and alms; controls his mind; discharges household duties with pure heart is a person of good lineage. One who serves his parents with dedication, follows dharma, never lies, strives for the enrichment of his family is a person of the best lineage.

యజ్ఞకర్మ నిర్వర్తించకపోయినా దోషభూయిష్ట వంశంనుండి కన్యను పరిగ్రహించినా, వేదాన్ని త్యజించినా ధర్మాన్ని ఉల్ల౦ఘించినా అధమకులమే ప్రాప్తిస్తుంది. దేవ బ్రాహ్మణ మాన్యాలు హరించినా, విప్ర మర్యాదలు ఉల్లంఘించినా, సుకులీనుడు అధముడౌతాడు.

One who doesn't perform yagna, marries a woman from a family with infamy, rejects vedas, confiscates the land belonging to brahmins and Devas, fails to honor brahmins, even if he is of good lineage will turn into the lowest among the men.

విప్రులను అనాదరించినా, అందరినీ నిందించినా, దాచబెట్టిన వస్తువులను దొంగిలించినా పై స్థితియే మానవునకు కలుగుతుంది. గో, ధన, జన, సంపత్తులున్నా సదాచారం లేకపోతే వాడు మహి కులీనుడు కాడు. ఆచారసంఫత్తి సక్రమంగా సాగితే కులీనత సిద్ధిస్తుంది. అందుచేతనే సదాచారాలను ప్రయత్న పూర్వకంగా రక్షించుకోవాలి.

One who insults brahmins, blames everyone, steals will become the lowest among the men. Despite having cows, wealth, servants, if one doesn't have good conduct he can't be the best in the varna. After performing good acts regularly he may reverse the course. Hence we have to strive to perform good acts.

ఈ సంపదలున్నవే యివి వస్తూ పోతూ ఉంటాయి, కాని సదాచారం అటువంటిదికాదు. సంపద క్షీణించినంతలో సదాచారం క్షీణించదు. ఆచార భ్రష్టుడు మృతకల్పుడు. అచారహీనుడు సర్వైశ్వరాలతో ఉన్నా ఔన్నత్యం పాందలేడు. పరధనాపహరణకు ప్రయత్నించేవాడూ, స్వకులంలో ముసలం పెట్టే వాడూ, మిత్రద్రోహి, కపటస్వభావుడూ, అసత్యవాది, ఉత్తములు కారు. అదేరీతిగా మాతాపితరులకు, దేవతలకు ఆహారమివ్వకు౦డా ఆరగించేవాడూ, బ్రహ్మహంతకుడూ, బ్రహ్మద్వేషి, పితృతర్పణ రహితుడూ, మన నభలోకిరాకూడదు.

Wealth comes and goes. But good conduct is not like that. Even when wealth shrinks, good conduct won't disappear. One who violates customs and doesn't have good conduct is dead for all practical purposes. Without good conduct, even if one is rich, he can't gain fame. One who tries to steal others' wealth, creates conflict in his varna, betrays his friends, wicked, a liar is not the best among men. One who ingests food without first offering to Devas and parents, abuses Brahma, doesn't propitiate ancestors, should not be entertained in King's court.

మధురమైన వాక్కూ , ఆస్వాదయోగ్యమైన జలమూ, అవసరమైన స్థలమూ, దర్భాసనమూ ఈ నాల్గింటికి సజ్జన గృహాలలో లోటురాదు. ఈ నాలుగూ ధర్మపురుష గృహాలలో శ్రద్దతో చూపబడుతుంటాయి.

There is no dearth of soft spokenness, drinkable water, needed land, a seat made of dry grass in the houses of men with good conduct. These four will be available in the homes of men of good conduct.

రథం చిన్నదైనా ఎంతో బరువు మొయ్య గలుగుతుంది. కాని ఎంత పెద్దదైనా కర్రకు బరువు మోసే శక్తి లేదు. అదేరీతిగా ఉత్తమకులంలో ఉన్న వారు ఎంతటి భారమైనా భరించగలరు.

A chariot can carry many times its weight. The same can't be done by a stick no matter how big it is. Similarly men born in higher varnas can carry any burden easily.

ఎదుటి వారి కోపానికి భయపడి వారివల్ల ప్రమాదాన్ని శంకించి చరించేవాడు మిత్రుడుకాడు. పితృతుల్యంగా విశ్వసించ తగినవాడే మిత్రుడు. మిగిలిన వారు సహచరులు మాత్రమే. ఇతఃపూర్వము ఏ సంబంధమూ లేకపోయినా మైత్రిని ప్రకటిస్తూ సహాయకుడై, అశ్రయుడై, అచంచల చిత్తుడై, వృద్దసంసేవకుడై ఉండేవాడే మిత్రుడు.

One who fears others' anger and behaves expecting danger from others is not a friend. One who can be trusted like a father is the real friend. The rest are only acquaintances. Without prior relationship, one who declares friendship, offers help unconditionally, seeks refuge, behaves with a steady mind, serves old people is the real friend.

ఎండిన కొలనుచుట్టూ హంనలు తిరగవచ్చు. కాని అందులోప్రవేశించవు. అదేరీతిగా చంచలుడూ, అజ్ఞానీ, ఇంద్రియలోలుడూ అయినవానిని, లక్ష్మి వరించదు. మెరుపువలె అతి చంచలమైనది దుష్టస్వభావము. వారికి అకస్మాత్తుగా ఆగ్రహమూ అనుగ్రహమూ కూడా కలుగుతాయి. కృతఘ్నుల మాంసము జంతువులు కూడా ముట్టవు.

Swans might go around dried lakes, but they won't enter them. Similarly wealth won't stay with a fickle minded, ignorant, and one subservient to his senses. The conduct of evil men is unstable like lightning. They feel rage and benevolence suddenly. The betrayer's flesh won't be touched even by animals.

సిరిసంపదలున్నా పోయినా, మిత్ర సత్కారం జరుగుతూనే ఉండాలి. మిత్రుల శక్తియుక్తులను పరీక్షిస్తూ కూర్చోకూడదు. సంతాపం వల్ల బలమూ, రూపమూ, జ్ఞానమూ నశిస్తాయి. అంతేకాని అభీష్ట వస్తువులు సిద్ధించవు.

Regardless of wealth, one has to honor his friends. One should not keep on testing his friends' strength and wisdom. With sorrow, strength, beauty and knowledge will shrivel and one won't be able to fulfill desires.

మహారాజా! అందుచేత మీరు సంతాపం విడిచి పెట్టి ప్రసన్నచిత్తంతో ఉండండి. జనన మరణాలు జీవికి ఎన్నోసార్లు కలుగుతూంటాయి. సుఖదుఃఖాలు, లాభనష్టాలు ప్రతిప్రాణికి నహజమే. అందుచేతనే ధీరుడు వీటివిషయంలో హర్షశోకాలు పెంచుకోడు. ఈ ఇంద్రియాలున్నవే అవి మిక్కిలి చంచలమైనవి. ఏ ఇంద్రియం విషయాసక్తమౌతుందో అటువైవు బుద్ది క్షీణీస్తూంటుంది. కుండకు ఏవైపున రంధ్రమేర్చడితే అటునుండే కదా నీరు పోతుంది!

King, hence give up sorrow and remain calm. A jiva will experience birth and death several times. Happiness-sorrow, profit-loss are natural to every jiva. Hence one who is strong minded won't be dejected or elated. The senses are the most fickle. Like water leaking in whichever location a pot has a hole, the intellect will drain depending on which sense organ is in bondage with worldly matters.

ధృతరాష్ట్రుడు: . సూక్ష్మధర్మబంధితుడూ శిఖాసంశోభితుడూ అయిన ధర్మరాజుతో నేను కపట వ్యవహారం సాగించాను. పర్యవసానంగా వారు యుద్ధం చేసి నాకుమారులను సంహరిస్తారు. ఇది నా హృదయాన్ని వేధిస్తోంది, దీనిని వదులు కొనే శాంతిమార్ధం చెప్పు,

Dhrutarashtra said "I behaved wickedly with Dharma Raja who is an embodiment of good qualities and dharma. So he and Pandavas will kill my sons in the battle field. This has been tormenting me. Please advise me how to overcome it."

తపస్సూ ఇంద్రియ నిగ్రహమూ, విద్య తప్ప శాంతిసాధనా లేమి లేవు, లోభరహిత బుద్దితో చరించిన వానికి ఏ హానీ ఉండదు. మన బుద్ధితో మన భయాలను దూరం చేసుకుని తపస్సుతో ఉత్తమ పదం పొందగలం. గురుశుశ్రూషతో జ్ఞానం సిద్ధి స్తుంది. యోగంవల్ల శాంతి కలుగుతుంది. మోక్ష వాంఛ కలవాడు వేద దాన సంజనితమైన పుణ్యాన్ని ఆశించక నిష్కామదృష్టితో చరిస్తూంటాడు. సక్రమ విధానంగా చేసిన వేదాధ్యయన ఫలమూ, న్యాయంగా చేసిన యుద్ధఫలమూ, పుణ్యకర్మల ఫలమూ, తపః ఫలమూ అంతమందే సౌఖ్యమిస్తాయి.

Penance, control of senses, knowledge acquisition are the only ways to attain peace. One who doesn't covet will not meet with harm. With a good mind, one can overcome fears. With penance one can attain a better after life. By serving a guru, knowledge is acquired. By the practice of yoga peace will be attained. One who is interested in salvation, will not desire the fruit of karma and acts dispassionately. The fruit of reciting vedas, battles fought for just reasons, good karma and penance will give pleasure in the end.

విద్వేషం కలవారు హంసతూలికా తల్పంమాద శయనించినా సుఖంగా నిదురపోలేరు. పరిసరాలలో వంది మాగధ నారీజనులు సంకీర్తనలు చేస్తున్నా సంతోషించలేరు. ధర్మమార్గాన చరించలేరు. గౌరవ సుఖాలను అనుభవించలేరు. శాంతిమార్గమూ, హితవాక్యమూ వారికి నచ్చవు. వారికి క్షేమం కలుగదు. వినాశనమే గత్యంతరం.

Those harboring hatred can't sleep well even on a bed made of feathers of swans. Even when great devotees praise the god, they can't remain happy. They can't follow dharma. They can't enjoy honor and comfort. They don't appreciate peace and wise advice. They can't get an auspicious outcome. Their only recourse is self destruction.

బ్రాహ్మణుని తపస్సూ, యువతులయందు చపలత్వమూ, ఆవు దగ్గరపాలవలె ఉంటాయి. అదే రీతిగా స్వజాతి వైరం విసర్గమైన యంవల్ల ఏర్పడడంలో అసంభవం లేదు. అనుదినము నీటితో తడుపబడి పెరిగే లతలు గాలితరంగాలను సహి౦చగలుగుతాయి. అదే రీతిగా సజ్జనులు సా౦గత్యబలంవల్ల క్లేశాలను సహించగలము. కట్టెలు విడివిడిగా పడి ఉంటే పొగలు మాత్రమే వస్తాయి. కలిసినప్పుడు మండుతాయి, అదేరీతిగా బంధుకోటి భేదభావంతో చరిస్తే దుఃఖమే వస్తుంది.

The penance of a brahmin, the infatuation with young women are like cow's milk. Similarly fighting with people of one's own varna will invite trouble from the god of death, Yama. Like lotuses that are tossed by water currents can tolerate wind, the friendship with people of good conduct will overcome obstacles. When firewood is not tied together it will cause smoke but not fire. Similarly one who differs from relationships experiences sorrow.

గో, నారీ, విప్ర స్వజాతిజనులమీద తమ శౌర్యం ప్రకటించేవారు మిగుల ముగ్గిన పండువలె నేలకూలుతారు. చెట్టు తానొక్కటీ పెరిగినట్టయితే బలంగానూ, గట్టి వేళ్ళతోనూ ఉండవచ్చు, కానీ గాలివాన ఒక్క కణంలో దాన్ని ఊడ్చివేస్తుంది. కాని వృక్షసమూహం పరస్పర సహకారంతో ప్రచండానిలాలను సహించగలవు. అదే రీతిగా సద్గుణ సంపన్నుడు ఏకాకిగా ఉంటే శత్రువులు వానిని చెప్పినట్లు ఆ వృక్షంలానే చూస్తారు. కాని కలయికవల్త సరోవరంలోని కమలాలవలె ప్రజలు వర్థిల్లుతారు.

One who shows valor on cows, women, brahmins, men of the same varna will fall like a ripe fruit. A tree may grow tall but by a storm it can be uprooted. Whereas a group of trees, abetting each other, can withstand a cyclone. Similarly a man of good attributes when alone, enemies will overcome him. But when he is not alone and in the company of others, like lotuses in the pond his subjects will prosper.

గోవులు, విప్రులు, కుటుంబ జనులు, స్త్రీలు, బాలురు, శరణాగతులు, అన్నదాతలు, అవధ్యులని విదులు ఘోషిస్తున్నారు. మనుష్యునిలో ఆరోగ్యమూ సంపదా రెండూ తప్ప మరే గుణమూ లేదు. రోగి శవకల్పుడు. రోగరహితంగా పుట్టి శిరోవేదనతో వేధిస్తూ పాపకర్మలకు సహకరించే క్రోధాన్ని దిగమింగి మీరు శాంతి పొందాలి.

Vedas forbid killing cows, brahmins, family members, women, children, those surrendered, those serving food. There is no higher attribute than health and wealth. A diseased is almost dead. You, having been born without an illness, have to attain peace by giving up hatred and not abetting evil acts.

రోగి నోటికి మధురపదార్థాలు రుచించవు. ఏ విష యమూ సుఖాన్నివ్వదు. దుఃఖమే వారిని వేధిస్తు౦టూంది. భోగాలు సుఖాలు దూరంగానే ఉంటాయి. మహారాజా ! ద్యూతసమయంలో వీరు ద్రౌపతినికుడా జయించినప్పుడు ఈ ప్రయత్నం నుండి వీరిని విరమింపజెయ్యమని మీతో చెప్పాను, విద్వాంసులు దీనిని మెచ్చడంలేదని చెప్పాను. కానీ నామాట మీకు చెవిని బెట్టలేదు.

A diseased person can't enjoy food. Nothing gives him pleasure. He feels only sorrow. When Droupadi was being ill treated, I advised you to stop the Kauravas. I told you scholars didn't appreciate it. Despite my warnings, you ignored me.

పైకి మృదువుగా కన్పిన్తూ విరోధభావంతో చరించడం ఎవరికీ మంచిది కాదు. ధర్మసూక్ష్మాలను గ్రహించి, ఆచరించాలి. క్రౌర్యంతో సాధించిన పంపదలు నశిస్తాయి. మృదువ్యవహారమే సంపదలకు శాశ్వతత్వం చేకూరుస్తుంది. కురుపాండవులుభయులూ వైరభావం విడిచిపెట్టి సఖ్యంతో సాగాలి. ఉభయులూ సర్వ సమృద్దితో జీవించాలి.

It is not good for anyone, when one outwardly is friendly but in heart has enmity. One has to understand and follow dharma. Wealth garnered by cruelty will be destroyed. Only good karma engenders permanent happiness and wealth. Both Kauravas and Pandavas should give up enmity and live like friends. Both should enjoy prosperity.

ఈ కురువంశం మీ ఆధీన౦లో ఉంది. కాంతేయులు యింకా బాలురు. వారు ఎన్నో వనవాసక్షేశాలు అనుభవించి వచ్చారు. వారిని రక్షించి మీ కీర్తిని దిగంతవ్యాప్తం చేసుకోండి. అప్పుడు మీ శత్రువులు మీకు భయపడతారు. సత్యప్రియులైన పాండవులతో సంగ్రామం సాగించడం ఉచితం కాదని చెప్పి దుర్యోధనుని వారించండి.

The Kuru dynasty is in your control. The Pandavas are still young. They suffered by staying in the forest. By protecting them, you will attain name and fame in all lokas. Then your enemies will fear you. Advise Duryodhana that it is not proper to battle with Pandavas who follow dharma and truth.

మహారాజా ! స్వాయంభువమనువు మనుష్యులను కొన్ని తరగతులుగా విభజించాడు. వారి వివరాలు వినండి. ఆకాశాన్ని తమ గుప్పిడితో వేధించ పృయత్నించేవారూ, ఇంద్రధనస్సును వంచడానికి యత్నించేవారూ, సూర్యకిరణాలను పట్టుకోవడానికి (పయత్నించేవారూ ఉన్నారు. వీరినందరినీ యమ దూతలు నరకానికి తీసుకొని వెడతారు. శత్రువును

King, Swaayambhu Manu classified men into various categories. Those who try to capture sky in their fists, bend the rainbows, catch the rays of sun, will be taken to hell by the soldiers of Yama. Those who serve enemies, treat scholars as servants, rescue a woman who doesn't deserve help, beg the unqualified men, perform despicable acts even when born in a superior varna, develop enmity with stronger people, advise one who has no stable mind, desire for things that should not be desired, seek company of daughters-in-law, lust for women, forget the favors done by others, give alms and advertise before others, assert lies as truth will meet with self destruction.

సేవించేవారు, యోగ్యులను శాసించేవారు, అనర్హ స్త్రీని రక్షించేవారు, అమె ద్వారా అత్మకళ్యాణ౦ కోరేవారు, అయోగ్యులను యాచించేవాడు కులీనుడై జన్మించి నీచకర్మలు చేసేవాడు, దుర్బలుడై బలిష్టు లతో వైరం పెంచుకొనేవాడు, శ్రద్ద లేనివానికి ఉపదేశమిచ్చేవాడు, కోరరాని వస్తువులను కోరేవాడు, కోడలితో పరిహాసాలాడేవాడు, ఏకాంత౦లోఆమెతో చరించి ప్రతిష్ఠను నిలబెట్టుకో ప్రయత్నించేవాడు, పరస్త్రీ సంగమం చేసేవాడు, మహిళామణులను నిందించేవాడు, యితరులనుండి గ్రహించినదానిని విస్మరించేవాడు, దానంచేసి ఆవిషయాన్ని పదిమంది ముందు ప్రకటించుకొనేవాడు, అసత్వాన్ని సత్యంగా ప్రతిపాదించేవాడు, అని మనువు మానవుల పతన తరగతులను విభజించాడు,

మహారాజా ! ఎదుటిప్రాణి తనతో ఎలా వ్యవహరిసే తానుకూడా వారితో ఆలానే వర్తించాలి. కపట వ్యవహారానికి కపటపువృత్తియే ఉచితవ్యాపారం. సక్రమ వ్యవహారానకి సన్మార్గమే ఆధారము. వార్ధక్యం రూపాన్నీ, ఆశ ధైర్యాన్నీ, మృత్యువు (పాణాన్నీ, దోషదృష్టి ధర్మాన్నీ, కామం సిగ్గునూ, నీచపురుషసంసేవనం సదాచారాన్నీ, క్రోధం సంపదలనూ, అభిమానం సర్వస్వాన్నీ నశింపజేస్తాయి అని విదురుడు చెప్పగా ధృతరాష్ట్రుడు తన సందేహాలను నివారించుకొనేందుకు తిరిగి ప్రశ్నిస్తున్నాడు.

King, we should do to others what we want others to do unto us. Evil conduct has to be countered with evil. A good act is based on good conduct. Old age destroys youth, greed overrides courage, death robs life, wicked acts violate dharma, lust overcomes shame, service to low lives destroys good conduct, hatred removes wealth and ego destroys everything.

Vidura Neeti Part 4

జితేంద్రియుడు శుక్లపక్ష చంద్రునివలె వృద్ధిపొందుతాడు. ఇంద్రియాలనూ మనస్సునూ జయించ కుండా, మంత్రులను స్వాధీనంలో ఉంచుకోగోరేవాడూ, మంత్రులను వశపరుచుకోకుండా శత్రువులను జయించగోరేవాడూ, ప్రజాభిమానం పొందలేరు. మనశత్రువును ముందు జయించాలి. మనస్సును జయించి అపరాధులను శిక్షిస్తూ కార్యాలను పరిశీలిస్తూ ఉండేవారిని లక్ష్మి వరిస్తుంది.

One who conquered senses would grow like a waxing moon. One trying to keep his ministers in one's control, without conquering senses and mind; one trying to win over the enemies without controlling his ministers can't attain popularity among the subjects. A king should conquer his enemies. Goddess Lakshmi will favor those conquering their senses, punishing criminals and monitoring the subordinates.

ఈ మానవశరీరమొక రథం. దానికి బుద్ధి సారధి. ఇంద్రియాలు అశ్వాలు. వీనిని వశంలో ఉంచుకొనేవాడు మహారధికుని వలె సంసార సంగ్రామంలో జయం పొందుతాడు. అశిక్షితాలై పట్టు తప్పిన గుఱ్ఱాలు మధ్య మార్గ౦లో సారధిని పడగొట్టేటట్టు వశంలోని ఇంద్రియాలు పురుషుని అర్థానర్దజ్ఞానాన్ని నశింపజేసి దుఃఖభాగుని జేస్తాయి. ధర్మార్థాలను విడిచి విషయలోలుడై చరించేవాడు అచిరకాలంలో ఐశ్వర్య ప్రాణ స్త్రీ ధనాలను పోగొట్టు గుంటాడు, ఆత్మజ్ఞాని గ్రహించడానికి నిరంతరం కృషి చెయ్యాలి. ఆత్మకు మి౦చిన మిత్రుడూ శత్రువూ లేరు. దాన్ని జయించినవారికి అదే మిత్రము. లేకపోతే అదే పరమశత్రువు. సూక్ష్మరంధ్రాలు కల వలలోపడ్డ రెండు పెద్దచేపలు దానిని కొరికి వేసేటట్టు కామక్రోధాలనే మీనాలు వివేకాన్ని నశింవ చేస్తాయి.

A man's body is the chariot. Intellect is the charioteer. Senses are the horses. Like the able charioteer holding the reins, one will win in the battle of life by controlling the body, intellect and senses. Just as untamed wild horses will displace the rider midway, uncontrolled senses will bring infamy and sorrow. One who flouts dharma will lose wealth, wife, riches, even life. A self-realized must exert everyday. There is no bigger friend or enemy than the self. To those conquering the self, it is the best friend; otherwise it is the worst enemy. Like the fish that can gnaw away the net, lust and hatred destroy the intellect.

ధర్మార్థాలను పరిశీలించుకొని విజయం కోసం కృషిచేసేవాడు సులభంగా వానిని సాధిస్తాడు. చిత్తవికారానికి హేతుభూతాలైన పంచే౦ద్రియాలను శత్రువులుగా భావించి వానిని జయిస్తేనే శత్రు విజయం సాధ్యమవుతుంది. సాధువులు సత్కర్మల వల్ల, రాజు రాజ్య భోగాలవల్ల సుఖులవుతారు. పాపాత్ములతో సాంగత్యంగల సజ్జనులు కూడా దండనార్హులే అవుతారు, ఎండిన కట్టెతో కలిసే పచ్చికర్రకు కూడా అగ్నిబాధ తప్పదుకదా!

The one trying for victory by analyzing his dharma and wealth will attain them easily. One who considers the five senses as responsible for the different mental states, and tries to conquer them will eventually win over his enemies. Ascetics by good karma, kings with palatial luxuries will enjoy life. The chaste ones making friendship with the wicked also become eligible for punishment, like wet wood burning with tinder.

అందుచేతనే దుర్జనసాంగత్యం ఉచితం కాదు. ఇంద్రియలోలుని ఆ ఇంద్రియాలే ఆరగిస్తాయి. గుణగ్రహణమూ, సరళ స్వభావమూ, పవిత్రహృదయమూ, సంతోషభావమూ, మృదువచనమూ, సత్య వ్రతమూ, ఇంద్రియ సంయమనమూ దుష్టుల దరిజేరవు. అత్మజ్ఞానమూ, క్రోధరాహిత్యమూ, సహన శీలమూ, వాగ్దానరక్షణా, దానశీలమూ, ధర్మపరాయణతా అధములకు పట్టవు. విద్వాంసులను నిందిస్తూ మూర్ఖులు సంతోషిస్తారు. ఎదుటవానిని నిందించడమే స్వభావంగా కలవాడు మహాపాపి. నిందలను సహిస్తూ వారిని క్షమించేవాడు పుణ్యాత్ముడు. హింస దుష్టులకు బలం. దండనీతి రాజులకు బలం. సేవ స్రీలకు బల౦. క్షమ గుణశీలికి బలం.

Hence befriending the wicked is not recommended. One who is submissive to senses will be destroyed by them. Good attributes, pleasing personality, soft spokenness, pure heart, optimistic outlook, pursuit of truth, moderation with senses will not be endearing to the wicked. Self realization, free from rage, patience, keeping one's word, giving alms, implementation of dharma will not appeal to the low lives. Fools rejoice by insulting scholars. A sinner blames other people. A noble person forgives one who is blaming him. Violence and cruelty are the strengths of the wicked. Penal code is the strength for the king. Service is the forte of women. Forgiveness is the power of the noble.

వాక్కును స్వాధీనంలో ఉంచుకోవడంకంటె కష్టమైనది లేదు. చమత్కారయుక్తులతో విశేషార్థాలను ప్రతిపాదించగల వాణి మితంగానే ఉంటుంది. మధు శబ్ధయుతమైన విషయం కళ్యాణప్రదమే అవుతుంది. అదే విషయం కటూక్తలతో నిండితే అనర్ధదాయక మవుతుంది. గొడ్డలి దెబ్బలు తిన్న అరణ్యం చిగిరంచవచ్చు. కాని కటువచనాలతో దెబ్బతిన్న హృదయం కోలుకోదు. శరీరంలో నాటిన తీవ్ర శరాలను పెరిక పారవేయవచ్చు. కాని పరుష భాషనాలుమాత్ర౦ గు౦డెలోనుండి పైకి తియ్య లేము. అందుచేతనే విద్వాంసులు కటువుగా భాషి౦చరు. దేవతలు ఎవని పరాజయం కోరుతారో వాని బుద్ధినే ముందుగా హరిస్తారు. ఆంతతో వాడు దుష్కర్మరతుడవుతాడు. వినాశకాలం సమీపించినపుడే బుద్ది నశిస్తుంది. అన్యాయం ప్రవేశిస్తుంది.

Nothing is as difficult as controlling the speech. The speech interspersed with skilful phrases and humor is limited. Sonorous speech with sweet sounding words is auspicious. The speech composed of harsh sounding words causes evil. A forest of trees felled by an axe can be replenished but not the heart hurt by harsh words. It is possible to remove arrows struck on the body, but not the harsh words striking the heart. That's why pundits don't speak harshly. When a person's downfall is desired, his intellect should be dulled thereby making him a wicked person. Before the downfall intellect will retreat and injustice will enter.

మహారాజా! నీ కొడుకులు పాండవులను విరోధ దృష్షితో చూస్తున్నారని మరచిపోకు. సర్వసద్గుణ సంపన్నుడైన ధర్మరాజు త్రిలోకాధీశుడు కాగలడు. థర్మార్థవిదుడూ తేజస్సంపన్నుడూ థీమంతుడూ భాగ్యశాలి అయిన ధర్మజుడు మీయందు గల గౌరవ భావంచేత ఎన్ని కష్టాలైనా సహించాడు. అది మరువకండి అన్నాడు విదురుడు.

Vidura said "King, don't forget that your sons are considering Pandavas as their enemies. The embodiment of good attributes, Dharma Raja, could become the ruler of the world. Being a follower of dharma, having great scholarship; possessing great aura and fortune Dharma Raja tolerated many setbacks out of his enormous respect for you. Please don't forget that".

ధీవిశాలుడైన విదురుడు ప్రసంగిస్తూంటే ధృతరాష్ట్రుని మనస్సు కొంతకొంత కలకదేరుతూంది. మరికొంత సేపు విదురుని ముఖాన నీతిశాస్త్రం వినా లని కుతూహలపడి దృతరాష్టుడర్ధించాడు. ధీశాలి విదురుడు ప్రసంగిస్తున్నాడు.

As the intellectual Vidra was discoursing, Dhrutarashtra's heart lightened. He wanted more of the discourse.

ప్రభూ! సర్వతీర్థస్నానమూ, భూతదయా సమానమైనవి. ఒక్కొక్కప్పుడు తీర్థస్నానంకంటె మృదువ్యవహారమే ఘనమై నది. అందుచేత మీరు మీ బిడ్డలైన దుర్యోధనాదులయందూ, ధర్మ రాజాదుల యందూ సమభావంతో సౌమ్యంగా వ్యవహరిస్తే మీ ‌ కీర్తిప్రతిష్టలు యినుమడిస్తాయి. మానవుని కీర్తి యీభూమండలంలో ఎంతవరకూ గానం చెయ్యబడుతూంటుందో అంతవరకూ స్వర్గంలో స్థిరనివాసం లభిస్తుంది. ఈవిషయమై సుధన్వ విరోచనులమధ్య జరిగిన సంవాదమొకటి వినిపిస్తాను.

"King, bathing at all the holy rivers is the same as being kind to all life forms. At times, soft spokenness is superior to a dip in a holy river. If you are equanimous with your sons and Pandavas, then your fame will spread all over the world. Accordingly your sojourn in heaven will last for ever. In this regard I will tell you about a conversation between Sudhanva and Virochana"

పూర్వకాలంలో కేశిని అనే పేరుగలసౌందర్య రాశి ఉండేది. ఆమె సర్వోత్తముడైన వ్యక్తిని భర్తగా వరించాలని స్వయంవరం ప్రకటించింది. ఆ స్వయం వరానికి కుతూహలంతో విరోచనుడు వచ్చాడు. అప్పుడామె వానితో “విప్రా! దైత్యులలో శ్రేష్ఠు డెవడు? విప్రుడే శ్రేష్ఠుడైతే భూసురుడైన సుధన్వుడు నా శయ్యను అలంకరించడానికి అర్హుడు కాడా”. అని ప్రశ్నించింది. విరోచనుడు సమాధాన మిస్తూ కేశినీ! ప్రజాపతి సంతానంలో మేము శ్రేష్ఠులము. మా ఎదుట దేవతలే అల్పులై నప్పుడు భూదేవతల విషయం చర్చకేరాదు అన్నాడు.

Once upon a time there was a beautiful woman called Kesini. She sought public choosing of a husband who would be an embodiment of great attributes. Virochana, the son of Prahlada and the king of asuras, arrived for the occasion. She said "Who is the best among the asuras? If a brahmin king is the best among all, isn't Sudhanva eligible to marry me?". Virochana said "Kesini, among prajapati's progeny we are the best. When suras are weak before us, is there anything to be said about the brahmin kings on the earth"

విరోచనా! అయితే మనమిక్కడ యిలానే ఉండి సుధన్వుడు వచ్చేవరకూ నిరీక్షిద్దాం. వాని ఆగమనానంతరం నిర్ణయించుకుందా౦- అంది కేశిని. రాత్రిగడిచింది. తెల్లవారింది.

Kesini said "Virochana, then we will wait here until Sudhanva arrives. We will decide after that".

కేశిని విరోచనులున్నచోటకు సుధన్వుడు వచ్చాడు. కేశిని లేచి నిలబడి అర్ఘ్య పాద్యాదులిచ్చి ఆసనం చూపింది. అప్పుడు సుధన్వుడు విరోచనుని వైపు తిరిగి ప్రహ్లాదనందనా! నేను యీ సుందర స్వర్ణ సింహాసనాన్ని మర్యాదగా స్పృశిస్తున్నాను; అంతే నేను దీనిపై కూర్చోను. ఈ ఆసనాన్ని నేను అలంకరించినట్లయితే నీతో సమానుడనే అవుతాను.

The next day Sudhanva came. Kesini got up and offered him a seat after due worship. Then Sudhanva turned to Virochana and said "The son of Prahlada, I am sitting on this ornate throne out of respect. But not as your equal"

అనగా విరోచనుడు.. ఓ బ్రాహ్మణుడా ! దర్భాసనమూ, దారుపీఠమూ యోగ్యమైనవికాని స్వర్ణ సింహాసనాలు నీ కర్హమెనవికావు- అన్నాడు.

Virochana retorted "Brahmin, you are suited to sit on dry grass and wooden seats but not the golden throne"

విరోచనా! తండ్రీకొడుకులు ఒకే ఆసనంమీద ఆసీనులు కావచ్చు. ఇద్దరు విపృలూ, ఇద్దరు క్షత్రి యులూ, ఇద్దరు వైశ్యులూ, శూద్రులూ, ఇద్దరు వృద్ధలూ, ఏకాసనాసీనులుకావచ్చు. అంతే. నీతండ్రియైన ప్రహ్లాదుడుకూడా నాకు ఉన్నతాసనమిచ్చి గౌరవంగా చూసాడు. నువ్వు పసివాడవు. సుకుమారంగా పెరుగుతున్న నీకు లౌకికజ్ఞానం పట్టలేదు. అని సుధన్వుడనగా విరోచనుడు- సుధన్వా! మా దైత్యనగరంలో ఉ౦డే ధనకాంచనాలనూ, గోవులనూ, ఆశ్వాలనూ పణంగా పెడుతున్నాను. మన యిద్దరిలో ఎవడు శ్రేష్ఠుడో నిర్ణయించుకుందాం - అనగా సుధన్వుడు - ప్రహ్లాదనందనా ! అవన్నీ ఆలానే వుంచు, మనము మన ప్రాణాలను ఒడ్డి ఈ విషయం నిర్ణయించుకుందాం. ఈ నిర్ణయం ఒక జ్ఞానివల్ల జరగాలి అన్నాడు, విరోచనుడందుకంగీకరిన్తూ బ్రాహ్మణా ! నేను దేవతలదగ్గరకు రాను. ఈ విషయమై మానవుల నిర్ణయం నాకు పొసగదు. అనగా సుధన్వుడు- ఓ దైత్యా! మనము నీతండ్రియైన ప్రహ్లాదుని దగ్గరకు పోయి ఈ విషయయమై నిర్ణయం చెయ్యమందాము. ప్రహ్లాదుడు ఏస్టితిలోనూ అబద్దమాడడని నా నమ్మకము- అన్నాడు.

"Virochana, a father and his son can sit together. Two brahmins, a couple of warriors, two traders, sudras, couple of old people can cohabit the same seat. Your father Prahlada offered me a superior throne and showed his respect. You are an adolescent. Growing in a cloistered environment you are unable to grasp the transactional world" said Sudhanva.

"Sudhanva, I am betting all the wealth, cows and horses in our asura country to decide who is the better suitor" said Virochana.

"Son of Prahlada, keep the trivialities aside. Let us bet our lives. The winner should be decided by a scholar" said Sudhanva.

Virochana acquiesced saying "Brahmin, I won't come to suras. Nor humans"

Sudhanva said, "Asura, let us ask your father Prahlaada. I believe he will never lie"

వారుభయులూ బయలుదేరి ప్రహ్లాదుని సమీపించారు. ఎన్నడూ కలియని విరోచన సుధన్వులు కుపితభుజంగాలవలె రావడం చూసి ప్రహ్లాదుడు నాయనా! సుధన్వునికీ నీకూ సఖ్యంకలిగిందా ? ఇదివరలో ఎన్నడూ కలిసి మెలసి తిరుగని మీరు ఈనాడు ఇలా రావడం ఆశ్చర్యంగా ఉంది అనగా విరోచనుడు సమాధాన మిస్తున్నాడు. మహారాజా! మా ఉభయులమధ్యా మైత్రి లేదు. ఒక విషయమై పోటీపడి ప్రాణాలుఒడ్డి నీదగ్గరకు వచ్చాము. ఇప్పుడు యదార్థంచెప్పండి అన్నాడు. ప్రహ్లాదుడు సేవకులను పిలిచి సుధన్వునుకి అర్ఘ్యపాద్యాలూ మధుపర్కాలూ తెప్పించి- అర్చించి బ్రాహ్మణోత్తమా! నీవు అతిథివి, నాకు పూజనీయుడవు. నీకు దానమివ్వడానికి తెల్లని ఆవులను సిద్ధంగా ఉంచాను. అనగా సుధన్వుడు ప్రహ్లాదా! నా కివన్నీ దారిలోనే లభించాయి, ఇప్పడు నువ్వు నా ప్రశ్నకు సమాధానమివ్వాలి. విపృ, దైత్యులలో శ్రేష్ఠుడెవడు ?- అని ప్రశ్నించాడు.

They both went to Prahlada. When he saw the mutually hating Virochana-Sudhanva together approach him like angry snakes, Prahalada said "Did you and Sudhanva patch up? I have never seen you together. I am surprised by your visit".

Virochana said "King, there is no friendship between us. We are competing for a prize and bet our lives. Please tell us the truth."

Prahlada said to Sudhanva "Brahmin, you are my guest worthy of worship. I have holy cows as alms to you"

Sudhanva said "Prahlada, I could get them on the way. Now you should answer my question: between brahmins and asuras, who is superior?"

భూసురోత్తమా! నాకు విరోచనుడొక్క డే కొడుకు, నువ్వు స్వయంగా ఇక్కడకు వచ్చి ఈ వివాదం నా ముందుంచితే నేనెలా నిర్ణయించగలను అని పుహ్లాదుడు ప్రశ్నించగా_ మహారాజా! నీ ధన ధాన్యసంపదలన్నీ నీ కుమారునకే ఇయ్యి, కాని ఈ వివాదంలోమాత్రం సత్య నిర్ణయం చెయ్యి- అని అడుగగా ప్రహ్లాదుడు- సుధన్వా! సత్యం భాషించకుండా అసత్యాన్ని పలికే వక్తికి కలిగే స్ధితి ఏమిటో నాకు చెప్పు_ అన్నాడు.

"Brahmin, Virochana is my only son. If you ask me about the best man, how can I answer it?" said Prahlada.

"King, you can give all of your wealth to your son. But you must decided on the best man" said Sudhanva.

సవతులుగల స్రీకి, ద్యూతంలో ఓడిన జూదరికీ, భారవాహకుడికీ రాత్రివేళల ఏస్థితి కలుగుతుందో అన్యాయ నిర్ణయాలు చేసేవారికి అదేస్థితి కలుగు తుంది. అసత్యనిర్ణయం చేసే రాజు బంధితుడై క్షుద్భాధ ననుభవిస్తూ శత్రువుల సంతోషం చూడవలసిన స ్థితిలో పడతాడు. గోవుకొరకు, పశువు కొరకు, అశ్వముకొరకు, మనుష్యునికొరకు అనృత మాడేవాడు (అబద్ధం చెప్పేవాడు) క్రమంగా ఐదు, పది, నూరు, వేయి తరాలవరకూ నరకంలో ఉంటాడు. స్వర్ణంకోస౦ అసత్యం పలికేవాడు భూతభవిష్యత్ఫలాలను కోల్పోతాడు. భూమికోనం స్త్రీ కోసం అనృతమాడే వాడు సర్వనాశనం చేసుకుంటాడు. అని సుధన్వుడు చెప్పగా ప్రహ్లాదుడు తన కుమారుని వైవు తిరిగి. నాయనా! సుధన్వుని తండ్రియైన అంగిరసుడు నాకంటె శ్రేష్ఠుడు. వీనితల్లి నీతల్లికంటె శ్రేష్ఠురాలు. అందుచేత నువ్వ సుధన్వునికంటె గొప్పవాడవు కాదు. ఇప్పుడు నువ్వు సుధన్వుని చేతులలో ఉన్నావు_ అని పలికి సుధన్వునివైవు తరిగి - బ్రాహ్మణ దేవతా! నువ్వనుగ్రహిస్తే నా కుమారుడు నాకు దక్కుతాడు- అన్నాడు.

"A man making an unjust decision will attain the same state at night as that of a woman sharing her husband with many women; a gambler losing his bet; a man carrying heavy loads all day. A lying king will be captured by the enemy and subjected to hunger by watching his enemy rejoice. A man lying for the sake of a cow, ox, horse and another man, will have the progeny suffer in hell for a long time. A man lying for gold will lose the fruits of past and future karma. One lying for land and a woman will be totally annihilated" said Sudhanva.

Prahlada turned to Virochana and said "Sudhanva's father Angirasa is better than me. His mother is superior to yours. Hence you are not more eminent than him. Now you are in the hands of Sudhanva".

Then Prahlada turned to Sudhanva and said "Brahmin, if you are considerate I will get my son back".

ప్రహ్లాదా! నువ్వు ధర్మాన్నిస్వీకరించి సత్యం భాషించావు. కనక నీకుమారుని నీ కిస్తున్నాను. కాని వీడు కేశిని సమక్షంలో నా కాళ్ళు కడగాలి అన్నాడు

"Prahlada, you accepted dharma and spoke the truth. So I am giving your son back. But he should wash my feet before Kesini" said Sudhanva.

అని విదురుడు ఆ గాధను ముగించి. మహారాజా! ఈ ఉపాఖ్యానం విన్నారుకదా ! అందుచేత మీరు మీ కుమారులకోసం స్వార్ధవశీభూతహృదయ౦తో అసత్యమాడకండి. అసత్యమాడి సర్వనాశనానికి దారి తియ్యకండి.

Thus ending the story Vidura said "King, like in the story narrated, you should not lie for the sake of your sons out of selfishness and for gaining an upper hand. Don't lie and cause total destruction"

Vidura Neeti Part 3

పాండురాజు శాపదగ్ధుడైనా పాండవులైదు గురూ జన్మించారు. ఇంద్రసదృశులైన వారిని చిన్న నాటినుండి మీరే పెంచి పోషించి విద్యాబుద్ధులు నేర్పారు. వారు మీ అదేశాలను అంజలిఘటించి అను సరిస్తున్నారు. ఈ నాడు వారి రాజ్యభాగం వారికిచ్చి మీ బిడ్డలతో మీరు నుఖంగా ఉండండి, ఇలా చేసి నట్లయితే దేవతలు సంతోషిస్తారు. ఈ ప్రజానీక౦ మిమ్మల్ని వేలెత్తి చూపదు. అని విదురుడు ముగించాడు.

"Even though Pandu was cursed, the five Pandavas were born after his death. You raised them and made them on par with Indra and Devas in their knowledge and skill. They are following every dictum you have promulgated. So you must give up their share of the kingdom and live happily. This way Devas will be pleased with you. And your subjects won't raise an accusatory finger at you" said Vidura to Dhrutarashtra.

నా మనస్సులోని చింత నాకు నిద్రపట్టనివ్వ డం లేదు. ఇప్పుడు నేను చెయ్యవలసిన పనేమిటో నిర్ణయించి చెప్పు. ధర్మార్థవిదుడవైన నువ్వు బాగా వివేచనం చేసి సత్యపథం నిర్దేశించు. కురుపాండవు లకు ఏది హితమైనదో' దానినే చెప్పు. నా హృదయం అరిష్టాలనే శంకిస్తోంది. కనుక నాకవే గోచరిస్తూ వేదిసున్నాయి. ధర్మరాజు ఏం కోరుతాడో ఆలో చించి చెప్పు - అని ధృతరాష్ట్రుడు ప్రశ్నించగా విదురుడు మహారాజా ! ఎదుటివాని, పతనాన్ని కోరకుండా చరించే వ్యక్తి అర్థించక పోయినా వానికి కళ్యాణ మార్గమే చెప్పాలి. రానున్న విపత్తులు కూడా సూచించాలి. నేను కళ్యాణప్రదాలూ ధర్మ యక్తాలూ అయిన విషయాలు చెబుతాను వినండి. దుష్టమార్గాన, కపటవ్యవహారాలు సాగించడం కోసం మీరు యత్నించకండి. సన్మార్గాన సదు పాయాలలో కృషిచేసినప్పుడు అది ఫలించక పోయినా ధీమంతుడు విచారించకూడదు.

Dhrutarashtra said "I am sleepless as I am tormented. Please tell me what I need to do. You know dharma and follow it. So you can show me the path of rectitude. Tell me what will be good for the Kuru and Pandava dynasties. My heart is perceiving bad omens. Hence I am troubled and tormented. Tell me what Dharma Raja desires."

Vidura said "King, one who doesn't wish for the downfall of another, should show the morally correct path even when not sought. He should also show the perils that can arise in that path. I will tell you the auspicious things that adhere to dharma. Don't try to lead astray and carry out evil acts. When sticking to morally accepted path, even when an objective is not met, the virtuous man will not be in sorrow."

ఏ ప్రయో జనంతో మనం కర్మ ప్రారంభిస్తున్నామో అది ముందుగా నిశ్చయించుకొని దాని విషయమై పూర్వా పరాలు చింతించి తొందరపడకుండా సావధాన చిత్తంతో దాని పరిణామాలనూ, ఫలితాలనూ పరిశీ లించి ముందడుగు వేయాలి. లాభమూ, హానీ, ధనమూ, దేశకాలస్థితులూ, దండనీతీ ఎరుగని రాజు రాజపదవికి అర్హుడుకాడు. పైవిషయాలన్ని గ్రహించి ధర్మార్థాలయందు సావధానచిత్తుడై చరించేవాడు రాజ్యార్హుడు. రాజపదవి లభించింది కదా అని అనుచితంగా వ్యవహరించకూడదు. వార్ధక్యం సౌందర్యాన్ని హరించేటట్టు, ఉద్దండ వ్యవహారం సంపదలను నశింపచేస్తుంది. గాలము ముల్లుకు గుచ్చబడిన ఆహారాన్ని వాంఛించే మీనం (చేప) దాని పరిణామాన్ని ఆలోచించలేదు.

Whatever good we want to accomplish with our action, we should first decide, think about pros and cons without haste, analyze its consequences and results, and then implement it. A king who doesn't know the benefit and harm of his actions; about the wealth, the space and time, and the penal code is not qualified to rule. One who is knowledgeable about such things and follows dharma and desire, is a capable ruler. One should not behave flippantly on being enthroned. Like old age robs beauty, a long standing dispute dissipates wealth. A fish attracted to a bait is unable to think of the consequence.

పురుషుడు ఈ విషయం గ్రహించి తనకు ఆరోగ్యం కలిగించే వస్తువునే గ్రహించాలి. హితకరమైనదీ, జీర్ణమయ్యేది ఆరగించాలేకాని పచ్చికాయలు కోసి నట్లయితే దానివల్ల రసం సిద్ధించదు. అది వానికి ప్రయోజనకారి కాకపోగా, దాని బీజంకూడా నశిస్తుంది. పక్వఫలాలు స్వీకరించడంవల్ల ఫలరసాలతో పాటు బీజంకూడా నిలబడుతుంది. తుమ్మెద పువ్వులకు ప్రమాదం కలగకుండా మకరందం గ్రోలేటట్టు ప్రభువు ప్రజలకు హాని కలుగకుండా ధనం సంగ్రహించాలి. తోటమాలి చెట్టుకు ప్రమాదం రాకుండా పువ్వులు కోసేటట్లు ప్రభువు ప్రజల నుండి పన్నులు గహించాలి.

One should know this and make a choice that promotes his health. One should eat succulent, digestible foods. Anything that is raw will not have health benefits. It is not only unhealthy to one, its seed will also be destroyed. A ruler should extract money from the subjects like a bee ingesting nectar from flowers without hurting them. Like a gardener collecting flowers from a plant without causing any harm to it, the king should collect taxes from his subjects.

ఒకానొక కార్యం చెయ్యబోయేముందు దాని వల్ల సిద్ధించే ప్రయోజన అప్రయోజనాలను ముందు గనే నిర్ణయించుకోవాలి. అసాధ్యాలకోసం కృషి చెయ్యడం అనవసరం అని తెలిసికూడా కృషి చేస్తే అది వ్యర్థమే కదా, అనవసర౦గా క్రోధం కలిగే వానిని, అకారణంగా సంతోషించే వానిని ప్రజలు రాజుగా గ్రహించరు. నపుంసకుని భర్తగా వరించే స్తీ ఎవరు? స్వల్పకృషితో మహ త్తరఫలాలనిచ్చే కార్యాలవైపే ధీమంతుడు తన బుద్ధిని మరల్చు తాడు. అనురాగహృదయంగల పుభువు ప్రజల ఆదరానికి పాత్రుడౌతాడు. ప్రభువు పుష్పితవృక్షం వలె ప్రసన్నుడై ఉండాలేగాని అధికఫలాల నందివ్య గూడదు. అల్పశక్తియుతుడైన ధీరునివలె గోచ రించాలి, మనోవాక్కాయకర్మలతో పూజలకు సం తోషం కలిగించే ప్రభువు పుఖ్యాతు డౌతాడు. భయంకరుడైన ప్రభువును ప్రజలు పరిత్యజిసారు, ప్రభంజనం కారు మేఘాలను ఛిన్నాభిన్నం చేసి నట్టు దుష్కర్మలు రాజ్యాన్ని పాడుచేస్తాయి. పరం సరాగతంగా సజ్జను లాచరించే మర్గాన నడిచే మహీ పాలునికి సిరిసంపదలతో రాజ్యం వృద్ధినొందుతుంది. ధర్మమార్గం విడిచి అధర్మంగా పోయే ప్రభువు ఏలుబడిలోని రాజ్యం నిప్పుమీదపడ్డ చర్మంలా ముడుచుకుపోతుంది.

When beginning a task one has to weigh its benefits and harm ahead of time. That which is impossible to attain should not be pursued as it is a waste of time. One who goes into fits of rage or feels happy without a reason is unfit to be a king. Which woman will marry an impotent man? An able person focuses his mind to achieve greatest results with tasks that don't need a great deal of effort. A king should be calm as a flowering plant and not give exaggerated rewards. One should be brave even if weak. A king who brings happiness to subjects with his speech and actions will be most famous. A cruel king will be shunned by the subjects. Like a storm that disperses clouds hither and thither evil acts cause peril to the kingdom. When a king follows the path of noble men, he will attain great wealth and be prosperous. When a king rejects dharma and carries out evil actions, his kingdom will shrink like skin on fire.

పరరాజ్యసాధనార్థం చేసే ప్రయత్నాలతో బాటు స్యీయరాజ్య సంరక్షణానికి కూడా కృషి అవసర౦. ధర్మంతోనే రాజ్యాన్ని సంర క్షి౦చాలి. ధర్మబద్ధుడైన రాజును రాజ్యలక్ష్మి విడువదు. అధిక ప్రసంగులనుండీ, ఉన్మత్తులనుండీ, ప్రలాపకులనుండీ, బాలురనుండీ సారవిషయాలు, శిలల నుండి బంగారం గ్రహించునట్లు గహించాలి. శి‌లోంఛ వృత్తితో జీవితం సాగించేవానివలె ధీరులు భావపూర్ణశబ్దాలనూ, సూక్తులనూ, సత్కర్మలనూ గ్రహించాలి. వేదాలవల్ల విప్రులూ, గంధంవల్ల గోవులూ, గూఢచారులవల్ల రాజులూ, నేత్రాలతో ప్రజలూ వాసనలను గ్రహిస్తారు.

The king trying to acquire other kingdoms should first take care of his own kingdom. He should rule with dharma. The goddess of wealth won't abandon such a ruler. From the children, the deluded, and the pompous one should extract the essence like gold from rocks. Like one who collects the grain after harvest, the ruler should grasp from thoughtful words, wise aphorisms and good karma. Those who reap benefits such as brahmins from vedas; cows from odor; kings from spies, subjects with eyes; make inferences as per their memories.

పొడిచే ఆవు క్లేశాలే పొందుతుంది. సాధువుగా నిలబడి పాలిచ్చే ఆవును ప్రజలు బాధించరు. మృదువైన లోహాన్ని అగ్ని తప్తం చెయ్యనక్కరలేదు. వంగేకర్రను వంచ డానికి పయత్సించేవాడుంటాడా? ఇది గ్రహించిన ధీమంతుడు బలిష్టులముందు తనే వంగుతాడు. అందువల వానికి అవనతికాదు. పైగా ఆలొంగు బాటు ఇంద్రునికి నమస్కరించడంవంటిది.

A mad cow experiences strife. People won't hurt a cow that gives milk peacefully. There is no need to melt a piece of soft metal. Will anyone try to bend a supple stick? Knowing this, a virtuous one will bow before the strong and powerful. There is no loss of prestige in doing so. Besides, it is like bowing before the Indra Deva to show one's respect.

పశురక్షకుడు మేఘుడు. ప్రభుసహాయకుడు మంత్రి. స్త్రీకి అప్తుడు భర్త. బ్రాహ్మణులకు వేదాలే బంధువులు. సత్యంచేత ధర్మం రక్షింపబడుతుంది. విద్య యోగరక్షితము. సౌందర్యానికి శుభత రక్షణాధారము. నీచకులజు డైనా సదాచారంవల్ల శ్రేష్ఠు డౌతాడు. పరధనాన్నీ రూపపరాక్రమ సౌభాగ్య సన్మానాలనూ ద్వేషించేవాని రోగం మందులతో కుద రదు. అకార్యాలాచరించడంవల్ల, చేస్తున్నపనిలో ప్రమాదాలు కలుగచెయ్యడంవల్ల, కార్యసిద్ధికి పూర్వమే ఆ రహస్యం ప్రకటించడంవల్ల భయంకర స్టితుగతు లేర్పడతాయి.

Like the god of clouds who protects the cows, a minister assists a king. Husband is the best friend of a woman. Vedas are the good companions of brahmins. Dharma is protected by truth. Enlightenment in yoga protects knowledge. For beauty, good conduct is the guardian. Even if born in the lowest varna, one who has good conduct will be respected. There is no medicine to cure one who is jealous of others' wealth, valor, accomplishments, and accolades. By performing evil acts, causing loss in actions being carried out, revealing the secrets before completing the task, danger awaits a king.

విద్యా ధన కుల మదాలుండకూడదు. ఈ మూ డూ సజ్జనులకు దాంతిని కలిగిస్తాయి. ఉత్తములకు సహాయం చేసేవారు సత్పురుషులు. ఉన్నత వేష భాషలు సభనలరిస్తాయి. గోవు మధురరసాల నిస్తుంది. వాహకుడు మార్గాయాసం పొందడు, ఉత్తమశీల స్వభావాలు కలవాడు సర్వులనూ జయి స్తాడు, వ్యక్తికి ప్రధానమైన శీలం నశిస్తే వాని జీవితం వ్యర్థమే. ధనమదోన్మత్తుని ఆహారంలో మాంసమూ, సామాన్యుని ఆహారంలో క్షీరరసమూ, దరిద్రుని భోజనంలో తైలమూ అధికంగా ఉంటాయి. దరిద్రులకు ఆకలి యెక్కువ. ధనికుడికి జీర్ణశక్తి తక్కువ. దరిద్రుని ఉదరంలో కాష్టమైనా జీర్ణ మవుతుంది. అధముడు జీవితానికి, మధ్యముడు మృత్యువుకూ, ఉత్తముడు అవమానానికి భయపడతారు. ఐశ్వరం కలిగించే మదంకంటే సురాపాన మదం అధిక మైనదేమీకాదు. ఐశ్వర్యమత్తుడు సంపదలు నశిస్టేకాని ఆ మత్తును వదలలేడు. సూర్యాది గ్రహ పరిభృమణవలయంలో ఉండని తారకల వలె అదుపులో లేని ఇంద్రియాలు కష్టభాజకాలే.

One should not be egotistical because of education, wealth or varna. People of good conduct help the noble. The king's court will be adorned by ones who have good personality and behavior. A cow gives tasty dairy products. One riding a palanquin won't be tired. A chaste and virtuous person will win the hearts of all. If a man loses his character he will become a failure in life. In the food of the wealthy and proud abundance of meat; of the commoner excess of milk; of the pauper too much of oil will be found. The pauper has too much hunger and is not easily satiated; and he can digest even a corpse. The lowly person is afraid of life, the person in the middle path is frightened by death and the noble one is wary of insults. There is no difference between the intoxication due to riches and alcohol. The wealthy won't be able to come out of stupor until their wealth is wiped out. Just as the stars that don't fall in the gamut of the sun and the moon, the uncontrolled senses cause grief.

Vidura Neeti Part 2

(ఒకటి గొని రెంటి నిశ్చలయుక్తి జేర్చి, మూటి నాల్గింట కడువశ్యములుగ జేసి, ఏడింటిని గెల్చి యారింట నెఱిగి ఏడు, విడిచివర్తించువాడు వివేక ధనుడు. )

He who takes one, controls two, makes three and four still, conquers seven, and renounces seven is wise.

One is self; two stands for intellect, mind; three symbolizes wakeful, dream sleep, deep sleep states; four are disciplines of seekers of salvation; six are lust, anger, ego, jealousy, hatred, convetousness, desires. Seven stands for addictions.

[ఒకటి ఆత్మ; రెండు బుద్ధి, మనస్సు; మూడు అవస్థలు; నాలుగు సాధన చతుష్టయము; ఆరు అరషడ్వర్గాలు; ఏడు సప్త వ్యాసనాలు]

తాగినవానినే విషం చంపుతుంది. బాణం గుచ్చుకొన్నవానినే యమసదనం చేరుస్తుంది. ప్రజ లతో రాజును నశింపచెయ్య వచ్చు, . ప్రభూ! ఏకాకిగా ఆహారం భుజించకూడదు. తనకుతానై విషమసమస్యలలో నిశ్చయాలు చేసికో కూడదు. ఒంటరిగా ప్రయాణం చెయ్యకూడదు, అందరూ నిద్రిస్తూండగా ఒక్కడు మేల్కొని ఉండ కూడదు, ఇది విద్వాంసుల మార్గము.

Poison kills the one who imbibes it. Arrow sends the one it struck to the loka of lord of death Yama. By revolting subjects, a ruler can be destroyed. So one should not eat food alone; take important decisions without consulting others; travel all alone; be awake when others are sleeping. This is the way of pundits.

సాగరతరణా నికి నౌక ఏకైకసాధన మైనట్లు స్వర్గం చేరడానికి సత్యమే ఏకైకనాధనం. ఈ విషయాన్ని మీరు గుర్తిం చడంలేదు. క్షమాశీలుడు ఒకే ఒక దోషంతో ఉంటా డని ప్రజలు భావిస్తారు. వారిదృష్టిలో ఆదోషం అసమర్ధత. క్ష్షమను అసామర్థ్యంగా భావించకూ డదు. క్షమకంటె బలమైనది లేదు. అసమర్థునికి క్షమ గుణమైతే సమర్థునికి అదే భూషణం, ఈ జగత్తులో క్షమను మించిన _వశీకరణశక్తి లేదు.

Like a boat is the only means to cross a body of water, truth is the only way to attain heaven. You, Dhrutarashtra, are not grasping this. A forgiver has only one fault. That is incompetence. One should not think the quality of forgiveness is a weakness. There is no greater power than forgiveness. To the incompetent it is guna and for the competent it is an ornament. There is no greater way to conquer all than by forgiveness.

శాంతి అనే ఖడ్గం ధరించిన వానిని యేదుష్టుడూ యేమి చెయ్య లేడు. తృణాకాష్ఠాలు లేనిదే అగ్నివెలువడదు. క్షమా హీనుడు తనతోపాటు ఇతరులనుకూడా బాధకు గురి చేస్తాడు. ధర్మమే కళ్యాణపథము. ఓరిమియే శాంతి మార్గం. విద్యయే ఆనందహేతువు.

One who is armed with a sword of peace can't be hurt by anyone. Without dry wood fire can't be lit. The one without the quality of forgiveness, will not only hurt himself but also others. Dharma is the only auspicious path. Patience is a peaceful path. Education and knowledge are the precursors of happiness.

ఈ భూమండ లంలో ఇద్దరే అధములు: కర్మను విడిచి పెట్టిన గృహస్థూ, కర్మబద్దుడైన సన్యాసీ. శతృవులను అలక్ష్యం చేసే ప్రభువునూ, పరదేశాలు తిరగని విపృని యీ పృథివిన కబళిస్తుంది. కటూక్షులు పలుక కుండా, దుష్టులను ఆదరించకుండా చరించడంక౦టె విశేషమైనపని ఏమా లేదు. ఇతరులచేత కోరబడిన పురుషుని కామించే స్త్రీకి, పరుల ఆశ్రయంలో ప్రవర్తించే పురుషుని ఆదరించే వ్యక్తికి భేదంలేదు. దరిద్రుడై అమూల్యవస్తువులను అభిలషి౦చేవాడూ, అసమర్దుడై క్రోధంతో ఉండేవాడూ తమకుతామే శత్రువులు.

There are two low lives in this world: a householder who renounces karma and an ascetic caught in a karmic cycle. The king who ignores his enemies and a pundit who never left his home will be destroyed. There is no greater good than not talking harshly and not honoring the evil people. There is no difference between a woman who goes after a polygamous man, and one who invites a man belonging to the opposite camp. A pauper who wishes for expensive things and an incompetent person who exhibits anger always, are enemies to themselves.

శక్తికలిగి క్షమతో ఉండేవాడూ, నిర్ధనుడైనా, ఉన్నంతలో దానం చేసేవాడూ స్వర్గంలో ఉన్నత స్థానం పొందుతారు. న్యాయోపార్టిత ధనం రెండు విధాల దురుపయోగ మవుతుంది: సత్పాత్రునకు దానం ఇయ్యక పోవడం; అపాత్రునకు దానం ఇవ్వడం.

One who shows forbearance even though he is capable of attacking and one who is indigent, yet gives alms to the poor will attain high positions in heaven. By not giving alms to a qualified person and giving alms to an unqualified person, money earned by moral means is wasted.

ధనికుడై దానం చెయ్యనివాడూ దరిద్రుడై కష్టాలు సహించలేని వాడూ ఉంటే వారిమెడ కొక బండరాయి కట్టి మడుగులో పడేయాలి. సక్రమంగా సన్యాసం సాగించినవారూ, సంగ్రామరంగంలో శత్రుహస్తా లలో మరణించినవారూ సూర్యమండలాన్ని భేదించు కుని ఉత్తమలోకాలకు పోతారు.

A rich man who never gives alms, and a pauper who can't withstand difficult times, should be tied with stones and sunk in a lake. Those who renounce the world in a proper way, or are killed in the battle field by the enemy attain heaven.

ప్రభూ! కార్యసాధనకు ఉత్తమ మధ్యమ అధ మరీతులు మూడున్నాయి. ఈ మూడుదారులూ శ్రుతి ప్రోక్తములే. వీటిని యధాప్రకారంగా ఆదరించే వారు సంపదల కధికారులవుతారు. దారా, పుత్ర దాసులకు సంపదలపై అధికారంలేదు. ఈ ముగ్గురూ ఎవరి అధీనంలో ఉంటే వారి సంపదలు కూడా వారి అధీనంలో ఉంటాయి.

There are three ways to get things done. Those three are accepted by the scripture. Those who follow them acquire great wealth. Wife, children and servants have no right on one's wealth. Whoever controls them, will own the wealth.

పరధనాపహరణా, పరనారీ సాంగత్యమూ సుహృజ్జనపరిత్యాగమూ అనే మూడుదోషాలూ మానవుని ధర్మాయుర్షాయ కీర్తులను క్షీణింప జేస్తాయి. కామ, క్రోధ, లోభాలు నరకానికి తెరచిన మూడు ద్వారాలు.

Stealing, consorting with a woman who is not one's wife, not caring for the advice of morally upright friends, will take away longevity and fame. Desire, hatred, covetousness are three gates to hell.

వరప్రసాదమూ, రాజ్యప్రాప్తీ, పుత్రోద యమూ అనే మూడూ ఏకకాలంలో ప్రాప్తించడం కంటె శత్రువులు పెట్టే బాధలనుండి విముక్తిని పొందడం ఘనమైనది. నేను నీవాడననీ సేవకుడననీ నీకు భక్తుననీ అర్ధించిన వారిని ఎటువంటి విప త్తులలోనూ విడిచి పెట్టకూడదు. అల్పబుద్ధినీ, దీర్ఘ నూత్రునీ, త్వరపడేవానినీ, స్తోత్రపాఠకునీ రహస్య సమాలోచనలకు పిలువకూడదు. వీరిని విద్యజ్జనులు గుర్తుపట్టగలరు. కుటుంబ వృద్ధజనులనూ, విపత్తులలో పడిన ఉన్నతకుటుంబీకులనూ, దరిద్రు లైన మిత్రులనూ, సంతాన విహీనయైన పోదరినీ ఆశ్రయమిచ్చి పోషించాలి,

Obtaining kingdom, begetting a son, acquiring a boon at the same time is worse than attaining liberation from enemies' prison. One who submits to you, says he is your servant and devotee, should not be abandoned in grave times. A fool, one in haste, a chanter of scripture should not be invited to secret meetings. They can be found out by the learned. Old people in the family, a morally upright family when in trouble, friends in dire straits, a sister without children, should be rescued.

ప్రభూ! ఇంద్రుని అభ్యర్హనం మీద బ్బహస్పతి చెప్పిన విషయాలు కొన్నిచెబుతాను విను. దైవ సంకల్పమూ, ధీమంతులశక్తి, విద్వాంసులయెడ వినయమూ, పాపవినాశనకర కార్యాచరణమూ అనే నాలుగూ మానవుని భయాన్ని దూరం చేస్తాయి. సక్రమంగా సాగించకపోతే అవే భయహేతువులు. అగ్ని కార్యమూ, మౌనవ్రతమూ, శ్రద్ధాయుతమైన స్వాద్యాయమూ, ఆదరదృష్టితో యజ్ఞానుష్ఠానమూ నడపాలి. తల్రితండ్రులనూ, అగ్నినీ, గురువునూ, అత్మనూ పంచాగ్నులుగా భావింపి సేవించాలి.

O King, let me state the wise words spoken by Bruhaspati upon Indra's request. A man will overcome fear by god's will, strength of the valorous, humbleness before pundits, karma without sin. One should pray to agni, mute oneself for a period of time, self-study with discipline, conduct yagna to help others. Parents, agni, guru and self need to be prayed.

దేవ, పితృ, సన్యాస, అతిధిమానవులను పూజించేవాడు కీర్తిశాలి అవుతాడు. మానవుడెక్కడకు పోయినా, మిత్రులూ, శత్రువులూ, ఉదాసీనులూ, ఆశ్రయ౦ పొందినవారూ, ఆశ్రయమిచ్చేవారూ వెంటఉంటారు. ఈ జ్ఞానే౦ద్రియ పంచకంలో యే ఇంద్రియం దోష యుక్తమెనా వానినుండ బుద్ది క్షీణుస్తూ నే ఉంటుంది. సుఖ సంపదలు కోరేవాడు, నిద్రా భయ క్రోధ అలవ (లేదా) దీర్ఘ సూత్ర తంత్రాది దుర్గు ణాలను విడచి పెట్టాలి. అధ్యాపనం చెయ్యని గురువూ, మంత్రోచ్చారణలేని హోతా, రక్షణకు అసమర్థుడైన రాజూ, కటువుగా భాషి౦చే భార్యా, గ్రామంలో వశించగోరే గొల్ల వాడూ, వనవాసం వాంఛించే మంగలీ పరిత్యాజ్యులు.

One who prays to God, parents, ascetics and guests will be famous. Wherever a man goes, there will be friends, foes, disapprovers, ones who have refuge, and those who offer refuge. Any one of the five senses, if defective, will make the intellect weaker. One who aspires for riches, should give up sleep, fear, anger and occult practices. A guru without tutelage, a priest without purity of voice, a king who can't protect, a wife who talks harshly, a goat herder who wants to live among the cultured, a barber who pines for forest life, should not be befriended.

సత్య, దాన, క్షమ, అనసూయ, కర్మపరతంత్రుతాది సద్గుణాలను సావధానంతో అలవరుచు కోవాలి. ధనప్రాప్తీ, ఆరోగ్యదేహమూ, అనుకూలవతి, ప్రియభాషిణీ అయిన అర్థాంగి, చెప్పుచేతలలో ఉండే కుమారుడూ, ధనార్జన కుపయుక్తమై న విద్యా యీలోక౦లో పరమసుఖదాయకాలు.

One should acquire with patience, truth, kindness, forgiveness, without jealousy and such good qualities. Acquisition of wealth, a healthy body, an amicable and soft spoken wife, a son who is disciplined, gains employment with a skill acquired from education offer great happiness.

కామ, క్రోధ, లోభ, మోహ, మద, మత్సరాది అరిషడ్వర్గాలను జయించి జితేంద్రియుడై చరించాలి. దొంగలు (పమత్తులవల్ల, వైద్యులు రో గివల్ల, కామినీజనము కాముకులవల్ల, పురోహితులు యజమానునివల్ల, స్పర్థను వాంఛించే విద్వాంసుడు మూర్ఖునివల్ల జీవితం గడుపుతారు. సంరక్షణ లేకపోతే గోవూ, వ్యవసాయమూ, స్త్రీ, విద్యా నశిస్తాయి. అప్రమత్తతో చరించకపోతే శూద్రసఖ్యమూ, సేవావినాశనానికి దారితీస్తాయి.

One should conquer desire, anger, ego, covetousness, hatred, jealousy. Because of drunkards thieves prosper; doctors thrive because of the diseased, prostitutes survive because of debauched men; priests are prosperous because of devotees; a pundit itching for argumentation thrives because of fools. Without nurturing cows, agriculture, women, education wither away. If not alert one has to befriend sudras, and lose the help of servants.

విద్యపరివూర్తి అయిన అనంతరం శిష్యుడు గురువునూ, వివాహానంతరం తల్లిని కుమారుడూ, భోగఫలానంతర౦ పురుషుడు స్త్రీనీ, పని జరిగినమీదట సహకరించిన వారినీ. నదిని తరించాక నావనూ, రోగవిముక్తాన్యంతరం వైద్యునీ, విస్మరించడం సహజం,

After graduating from studies, disciples ignore gurus; after marriage a son forgets about his mother; after intercourse man ignores woman; after getting a task done a man ignores those who helped him; after crossing the river a man forgets about the boat; after getting cured, a patient forgets the doctor. These are all quite natural.

ఋణగ్రస్థుడు కాకపోవడం, ప్రవాసం ప్రాప్తిం చకపోవడం, సత్పురుష సాంగత్యం, కులవృత్తితో జీవికా నిర్వహణం అనేవే యీ లోకంలో సుఖాన్నిచ్చేవి.

One who is not indebted, who never has to leave one's country, who is befriended by morally upright people, who following the family tradition earns livelihood enjoys unlimited bliss.

ఈర్ష్యాద్వేషాలతో, అసంతోష క్రోధాలతో అనుక్షణ శ౦కతో పరభాగ్యజీవికతో ఉండేవారు దుఃఖబాగులే. కామినీజనసాంగత్యాన్నీ, వేటనూ, మద్యపానాన్నీ, జూదాన్నీ, పరుషప్రసంగాలనూ, ధనదుర్వినియోగాన్ని, కఠోరదండనీతినీ ప్రభువు పరిత్యజించాలి.

Those who have hatred and jealousy, are haunted by unhappiness and anger, constantly doubt others experience sorrow.

బ్రహ్మద్వేషమూ, బ్రాహ్మణ ధనాపహారణా, విప్రదండనా, వారిని నిదించడంలో సంతొషమూ, వారిప్రస్తుతిని ఆకర్షించలేక పోవ డమూ, యజ్ఞయాగాదులలో వారిని విస్మరించ డము, అర్థించినప్పుడు విప్రకోటిపై దోషారోపణ చేయడమూ అనే దోషాలను ధీమంతులు దరిచేర నివ్వకూడదు.

Hatred of God, punishing brahmins, enjoying blaming them, without ever praising them; ignoring them during yagna, when seeking help blaming the brahmins, should not be entertained by the morally upright people.

మిత్రసమాగమమూ, ధనప్రాప్తీ, పుత్రాలింగనమూ, దారాసంగమమూ, కాలానుసారం ప్రియవచనాలాపమూ, నిజప్రజల ఔన్నిత్యమూ, అభీష్టవస్తుసిద్ధీ, సంఘప్రతిష్ఠా అనేవి సంతోషకరాలు. లౌకిక సుఖాలకు యివి సాధనాలు. కులీ నత, ఇంద్రియ నిగ్రహము, పరాక్రమము, శాస్త్ర, జ్ఞానము, ధీశక్తి, మితభాషత్వము, యథాశక్తి దానము, కృతజ్ఞత అనేవి కీర్తికి హేతువులు. నవద్వారా లతో త్రిస్తంభాలతో, పంచసాక్షులతో, అత్మకు అవాస స్థానమైన యీ దేహగృహంయొక్క తత్వం గ్రహించడంకంటె వేరే జ్ఞానం లేదు.

Meeting friends, acquiring wealth, hugging sons, good will of subjects, achieving the desired object, fame in the society engender happiness. They are the means for worldly pleasures. Noble birth, control of senses, valour, scriptural knowledge, competence, limited speech, giving alms within means, gratefulness engender fame. There is no greater knowledge than realizing self in the body that is resplendent with nine exits, three pillars, five witnesses.

సావధానరహితుడూ, ఉన్మత్తుడూ, మద్య పాయి, అలసినవాడు, క్రోధి, క్షుధార్తుడు (ఆకలి గలవాడు), తొందర పడేవాడు, లోభి, భయభీతుడు, కాముకుడూ, ధర్మ తత్వం గృహించలేరు. ఈ విషయమై ప్రహ్లాద సుధన్వులగాధ ఒకటి ఉన్నది. కామక్రోధాలను విడిచి పాత్రులకు దానం చేస్తూ, శా స్త్రజ్ఞానం తెలు సుకుంటూ కర్తవ్యాన్ని నిర్వహించే రాజుకు (పజలు వ౦గి నమస్కరిస్తారు.

An inattentive one, one who is deluded, a drunkard, one who is tired, one who is in rage, one who is hungry, one who is in haste, a coward, one who is libidinous can't understand the intricacies of dharma. On this topic there is a Prahlada-Sudhanvu story. People bow to the king who gives up desires and rage, gives alms to the qualified and is knowledgeable in scripture, discharges his duties with competence.

ప్రజలలో విశ్వాసం కలగ జేస్తూ అపరాధులను దండిన్తూ చరి౦చే ప్రుభువు సర్వసంపద సంపన్నుడౌతాడు. సావధానుడై, దుర్భలులను, అవమానించకుండా, శత్రువులతో చతుర వ్యవహారం సాగిస్తూ, బలవంతులతో సంగమం సాగించక, అవకాశానుసారం పరాక్రమం ప్రదరిస్తూ ఉండే ధీరుడు యొన్నివిపత్తులు వచ్చి మీద పడ్డా విచారసాగరంలో మునిగిపోకుండా వాటిని సహిన్తూ ప్రయత్నశీలుడై ఉంటే అవలీలగా శత్రువును జయించవచ్చు.

A king who instills loyalty among the subjects, punishes wrongdoers will be enormously rich. One who is attentive, doesn't insult the weak, acts smartly with the enemies, doesn't befriend more powerful, shows valor where necessary, no matter how many dangerous situations arise, will easily achieve victory when fighting with the enemy.

వృధాగా విదేశాలలో తిరిగేవాడూ, పాపులతో మైత్రి చేసేవాడూ, పరస్త్రీ గామీ, పాషాండుడూ, చోరుడూ, కుటిలుడూ, మధు పానంచేసేవాడూ దుఃఖాలలో పడతారు. క్రోధమూ, తొందరపాటూ, పురుషార్ధ రాహిత్యమూ, అనృత వాదిత్వమూ దుఃఖ హేతువులు. మిత్రుల క్షేమంకోసం పోరాడనివాడూ, అదరించినవారిపై క్రోధం చూపే వాడూ, వివేకహీనుడూ, పరదోషైక దృక్కు, దయా రహితుడూ, అధికప్రసంగీ లోకంలో పేరుప్రఖ్యా తులు పొందలేరు.

One who goes abroad without an objective, befriends sinners, lusts for women, unkind, a thief, is cunning, a drunkard will end up in sorrow. Anger, haste, facing loss in acquiring wealth, argumentation cause sorrow. One who doesn't fight to make friends happy, who shows anger toward those helping him, who is unwise, who always finds faults in others, who is unkind, who is talkative can't earn fame.

వేషపటాటోపం లేకుండా, అత్మ ప్రశంస చేసుకోకుండా క్రోధం కలిగినా కటువుగా భాషించకుండా ఉండే మానవుడు సర్వజనాదరణీయు డవుతాడు. గర్వరహితుడూ, హైన్యం ప్రద ర్శించనివాడూ, శాంతించిన వైరాన్ని ప్రకోపింప చెయ్యనివాడూ, ప్రమాదాలు మీదపడ్డా అనుచితాన్ని సహించనివాడూ, యితరుల దుఃఖానికి సంతోషించనివాడూ, దానంచేసి విచారించనివాడూ, సజ్జన శ్రేష్ఠులు, దేశవ్యవహారావసరాలూ, జాతిధర్మాలూ తెలిసినవానికి ఉత్తమాధమవివేకం కలుగుతుంది.

One who doesn't show off, doesn't self-congratulate, won't talk rudely even when angry will be befriended by all. One who is egoless, who has no weaknesses, who doesn't reignite old flames, who acts with alacrity when faced with dangers, who doesn't rejoice in others' grief, who doesn't regret after giving alms, who befriends morally upright people, who knows national affairs and dharma of various varnas, will understand the difference between superior and inferior attributes.

అటువంటి వివేకి జనసంఘంలో తన పుతిష్ఠను సంస్టాపించుకోగలడు, రాజద్రోహియై, మోసదృష్టితో పాపకర్మలు చేసేవాడూ, గర్వీ, మత్సరుడూ మోహా మత్తుడూ, ఉన్మత్తుడూ ఆదిగాగలవారితో వివాదానికి పోరాదు. దాన హోమ పూజా ప్రాయశ్చిత్తాది లౌకిక కర్మలను నిర్వహించేవాడు వృద్ధిలోకి వస్తాడు. సమానశీలురతో వివాహమూ, మైత్రీ, వ్యవహారమూ సాగించాలి.

Such a person will establish himself in a society with fame. One who rebels against the king, who performs sinful acts to cheat others, who is egoistic, who is jealous, who is craving with lust, who is deluded should not be engaged in a debate. One who gives alms, performs yagna and pooja, atones his sins, partakes in worldly matters responsibly, will prosper. One should engage with equals during marriage, friendship and transactions.

గుణనంపన్నులను ముందుంచుకొని నడిచేవాడు, నీతివిదుడు, అర్థులకు తృప్తిగా పెట్టి మితంగా భుజించాలి. అధికకాలం కృషిచేసి తక్కువగా నిదురిసూ అర్థులకు దానంచేస్తూ ఉండేవాడు అనర్ధ దూరుడౌతాడు. స్వేచ్చానుసారం చరిస్తూ పరేచ్చను పరిగృహించకుండా తన ఆలోచనలను గుప్తంగా ఉంచుకుంటూ స్వీయకార్యాలను సక్రమ౦గా నిర్వహించుకోవాలి. సత్యవాది, కోమల స్వభావడూ, ఉన్నతాభిప్రాయుడూ, ఆదర్శీలీ, భూతశా౦తికరుడూ అయినవాడు శ్రేష్ట రత్నంలా జాతివారిలో ప్రసిద్ధుడౌతాడు. లజ్ఞాశీలిని సర్వప్రజలూ గౌరవిస్తారు. ఏకాగ్రచిత్తంతో, శుద్ధహృదయ౦తో, అనంతతేజస్సుతో, ఆ పురుషుడు సూర్వునివలె భాసిస్తాడు.

One who follows good natured men, who is wise, who feeds the hungry and eats moderately, who works hard and sleeps less, who gives alms to the poor will not face difficulties. One should according to free will, not violate others' freedom, keep the thoughts private and perform his acts well. One who speaks truth, is soft spoken, is enabled with good thoughts, is a role model to others, brings peace to all and shines like a diamond in the jati or varna. A self-effacing person will be appreciated by all. He will shine like the sun with a concentrated mind, pure heart, extraordinary aura.